Έθιμο: Φωταροί - Θωμαή Τσιμερίκα | Λογοτεχνικό Δωδεκαήμερο Χριστουγέννων 2024

 

Στο Παλαιόκαστρο Χαλκιδικής, αναβιώνει εδώ και χρόνια, το έθιμο των Φωταρών.  Ονομάζεται έτσι, επειδή αναβιώνει την παραμονή και ανήμερα των Φώτων. Τα Θεοφάνια προσδίδουν φως στον κόσμο μέσω του Αγίου Βαπτίσματος του Ιησού Χριστού.

Παραμονή των Θεοφανείων, λίγο πριν το σούρουπο μαζεύονται νέοι-Φωταροί στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου χτυπάνε τις καμπάνες και ένας από αυτούς «βαφτίζεται»  «βασιλιάς». Μετά ο βασιλιάς ορκίζεται μπροστά στην εικόνα του Αγίου Αθανασίου. Αυτός είναι που θα φορέσει την κάπα του βοσκού μαζί με μεγάλα κουδούνια στη μέση του, τα οποία κάνουν εκκωφαντικό θόρυβο. Πίσω, στην πλάτη κάτω από την κάπα, βάζει ένα μεγάλο μαξιλάρι, ώστε να φαίνεται καμπούρης και αστείος. Κράτα ξύλινο σπαθί, με το οποίο κάνει κινήσεις και παραγγέλματα. Θα βγει πρώτος και θα σύρει το χορό.  

Την παραμονή οι Φωταροί, αφού τελειώσει ο εσπερινός γυρνάνε από σπίτι, σε σπίτι λέγοντας τα κάλαντα των Φώτων. Οι νοικοκυρές τους κερνάνε χριστουγεννιάτικα γλυκά καθώς και άλλα καλούδια και ζεστά ροφήματα για να ζεσταθούν και να ευθυμήσουν. Τελευταίο αφήνουν το σπίτι του Πάτερ, το οποίο επισκέπτονται την ημέρα των Φώτων, αφού γίνει πρώτα ο αγιασμός των Υδάτων. 

Το έθιμο συνεχίζεται στο προαύλιο της εκκλησίας ανήμερα των Θεοφανείων, με τον βασιλιά να κρατάει ξύλινο σπαθί, με το οποίο «χτυπά» τους «ανεπιθύμητους» και «τιμωρεί» τους «ανυπάκουους» του χορού. Ένας νέος ντύνεται τσολιάς, αυτός είναι ο μάγειρας, δεν χορεύει. Κάθεται στη μέση του χορού και έχει ένα λουκάνικο δεμένο, σε ένα κοντάρι. Κρατά και ο ίδιος ξύλινο σπαθί και δεν ακολουθεί τις προσταγές του βασιλιά. Έργο του να φυλάει το λουκάνικο. Οι Φωταροί είναι ντυμένοι με  παραδοσιακές στολές, κρατάνε ξύλινα σπαθιά, χορεύουν και είναι υπερασπιστές του λουκάνικου, ακολουθούν όμως τις κινήσεις και τα παραγγέλματα του βασιλιά.  Βγαίνουν δεύτεροι. Όποιος από τους επισκέπτες καταφέρει να πάρει το λουκάνικο θα είναι ο καλότυχος της νέας χρονιάς. Το έθιμο των Φωταρών πλαισιώνεται από παραδοσιακή ζωντανή ορχήστρα. Συμμετέχουν κάτοικοι του Παλαιοκάστρου Χαλκιδικής και πλήθος επισκεπτών. Στους επισκέπτες κερνάνε κρασί και ψημένο λουκάνικο.