Συνέντευξη με τον λογοτέχνη Γιάννη Τοτονίδη - ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ

 

Ο «ΚΕΦΑΛΟΣ - Το Λογοτεχνικό Περιοδικό της Κεφαλονιάς» έχει ξεκινήσει μία νέα δράση με τίτλο: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ» (ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ 4ο ΤΟΜΟ γίνονται δεκτές έως τις 31/12/2020 - ΥΠΟΒΟΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ: ΕΔΩ) και προσκαλεί όλους τους Λογοτέχνες, Ποιητές και Συγγραφείς να συμμετάσχουν σ' αυτήν. Σκοπός της εν λόγω δράσης είναι η προβολή μέσω αφιερωμάτων και συνεντεύξεων των σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών, Ποιητών και Συγγραφέων, είτε έχουν εκδώσει κάποιο βιβλίο είτε όχι και η δημιουργία του τέταρτου τόμου της «Εγκυκλοπαίδειας των Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών», η οποία έχει συσταθεί σε μία ανεξάρτητη ιστοσελίδα με τη μορφή ηλεκτρονικών τόμων και την έκδοση δωρεάν e-book.

Στη σημερινή μας παρουσίαση στα πλαίσια της δράσης: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ», θα σας παρουσιάσουμε τον λογοτέχνη, Γιάννη Τοτονίδη, ο οποίος συμμετέχει στην «Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών» και απάντησε στις ερωτήσεις του Δημοσιογράφου, Λογοτέχνη και Εκδότη του Περιοδικού Κέφαλος, κ. Πλούταρχου Πάστρα, για το λογοτεχνικό του έργο, τα βιβλία και τη λογοτεχνία. 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΤΟΝΙΔΗ

1. Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για τη λογοτεχνία, ποιος θα ήταν αυτός;

Είναι δύσκολο να δώσεις τον ορισμό, όταν επίσημα δεν υπάρχει κάποιος. Να αναφερθώ στη  Λογοτεχνία «εκ των έσω» με οντολογικούς ορισμούς «μυθοπλαστικής γραφής», «αποκλίνουσας χρήσης της γλώσσας», «αισθητικής απόλαυσης» ή ιστορικο-εξελικτικά; Είναι ένα εξίσου δύσκολο ερώτημα, όπως το να δώσουμε τον ορισμό “τι είναι Ευτυχία”.

2. Τι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία στο σύγχρονο άνθρωπο;

Όπως κάθε άλλη μορφή Τέχνης μπορεί ακόμη να του προσφέρει ψυχική ισορροπία. Μέσα από τις λέξεις ένα κείμενο μπορεί να σε ταξιδέψει σε αχαρτογράφητες και ανεξερεύνητες περιοχές του Νου, εκεί όπου μόνο το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου μπορεί να σου “κόψει” εισιτήριο.

3. Η ποίηση στις ημέρες μας δεν έχει τη θέση που κατείχε παλαιότερα. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό και πως θεωρείτε ότι θα είναι το μέλλον της;

Γενικά υπάρχει πνευματικός εκπεσμός και ισοπέδωση. Παλαιότερα δεν ήταν εύκολο να χαρακτηριστείς ποιητής, αν η ομάδα των ποιητών δε σε αποδεχόταν. Ο Λαπαθιώτης, ο Καρυωτάκης, ο Καβάφης, ακόμη και οι πιο σύγχρονοι Ρίτσος και Ελύτης, τύγχαναν ευρείας αποδοχής. Η δημοσιότητα, η σταδιακή πνευματική αποχαύνωση της τηλεόρασης και η κανιβαλιστική διάθεση της μάζας για κουτσομπολιό και ξεκατίνιασμα δημόσιων προσώπων,  επηρέασαν το πνευματικό επίπεδο και δημιούργησαν χλευασμό προς το Πνεύμα. Αν ψάξει κανείς σε τηλεόραση, ηλεκτρονικά έντυπα  και Vlog θα διαπιστώσει ότι ο Υλισμός κυματίζει περήφανα τη σημαία του. Εκπομπές ή παρουσιάσεις με θέμα τη Λογοτεχνία είναι σχεδόν ανύπαρκτες (ποιος θα τις παρακολουθήσει;), πόσο μάλλον για την Ποίηση, η οποία συχνά πυκνά χλευάζεται από ρηχούς ανθρώπους. Κάποιοι από αυτούς, μάλιστα, θέλουν να αυτοαποκαλούνται ποιητές. 

Το Πνεύμα θεωρώ πως είναι μια μορφή αντίστασης στην επερχόμενη λαίλαπα του Ολοκληρωτισμού. Κάθε μορφή Τέχνης αποτελεί αμφισβήτηση στην Εξουσία. Θεωρώ, εντούτοις, ότι ο Λόγος, πολύ περισσότερο από όλες τις άλλες μορφές, έχει περισσότερη δύναμη και μπορεί να εμπνεύσει για αφύπνιση. Είμαι πεπεισμένος ότι θα συνεχίσει να υφίσταται, όπως το Καλό συνεχίζει να ανθίσταται στο Κακό. Απλά, είμαι πολύ απογοητευμένος και επιφυλακτικός για την αποδοχή της στο γενικό σύνολο.

4. Και τώρα μία δύσκολη ερώτηση. Τι σημαίνει για σας ποίηση;

Είναι πράγματι δύσκολη η ερώτηση, αφού ο ορισμός της είναι εξίσου δύσκολος με της Λογοτεχνίας. Προσωπικά, θεωρώ ότι Ποίηση είναι ένα νόημα που αποδίδεται με κείμενο μικρότερης έκτασης από εκείνο της Λογοτεχνίας. Ακριβώς αυτός ο περιορισμός εξαναγκάζει τον εμπνευστή να χρησιμοποιήσει λέξεις που να διηθούν και να συμπυκνώνουν νοήματα και φράσεις. Επίσης, θεωρώ ότι η Ποίηση επιτρέπει τον Δημιουργό να γράφει αφαιρετικά ή υπερβατικά.

5. Πότε ξεκινήσατε ν’ ασχολείστε με την τέχνη του λόγου και ποιος ήταν ο λόγος που σας παρότρυνε;

Όσο αστείο κι αν ακουστεί, ξεκίνησα να ασχολούμαι με στίχους τραγουδιών. Μου άρεσε σε μια υπάρχουσα μελωδία να αποτυπώνω τα συναισθήματα που μου προκαλούσε και διαστρέβλωνα ολοκληρωτικά τους υπάρχοντες στίχους. Μετά άρχισα να γράφω ποιήματα, με τα οποία γέλασα όταν τα ξαναδιάβασα σε μεγαλύτερη ηλικία. Έκρυβαν μέσα τους πολλές παιδικές ανησυχίες. Η αρχή έγινε πάντως με την ποίηση (είμαι άρρωστος με τον Καρυωτάκη) και λίγο αργότερα τόλμησα να γράψω μυθιστόρημα. Ο μόνος λόγος που το έκανα ήταν γιατί ένιωθα την καρδιά μου να χτυπά εκκωφαντικά, λες και θα σπάσει. Όταν γράφω, παρατηρώ ότι ηρεμεί.

6. Γιατί γράφετε;

Μάλλον για να μην πάω σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Εξωτερικεύω στο χαρτί τα συναισθήματά μου μέσα από ιστορίες που φαντάζομαι και με τον τρόπο αυτόν ισορροπώ.

7. Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής σας; 

Οτιδήποτε είναι “Διαταραγμένο” για τον μέσο άνθρωπο.

8. Με ποιο λογοτεχνικό είδος ασχολείστε περισσότερο;

Από μικρό μου άρεσαν ταινίες και ιστορίες που είχαν σχέση με το μη πραγματικό. Ιστορίες αλλόκοτες, μεταφυσικού, μυστηρίου και τρόμου. Κάπου εκεί έχω χαρτογραφήσει ότι κινούνται οι ιστορίες μου. 

9. Μιλήστε μας για το λογοτεχνικό σας έργο. 

Δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Αυτό τουλάχιστον που είναι προς ανάγνωση κοινού. Υπάρχουν πολλά που περιμένουν τον χρόνο, για να πάρουν σειρά και να ολοκληρωθούν. Προς το παρόν, έχω εκδώσει 10 διηγήματα που κινούνται στο χώρο του αστυνομικού (και όχι μόνο) μυστηρίου, της επιστημονικής φαντασίας και φυσικά του τρόμου. Αναμένονται να εκδοθούν και ορισμένα διηγήματα που διακρίθηκαν σε διαγωνισμούς, μέσα από αντίστοιχες συλλογές.

10. Πείτε μας λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο που έχει τίτλο: «10 “ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΑ” ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ... ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ, ΤΡΟΜΟΥ & ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ».  

Το βιβλίο μου καταρχάς είναι Αυτοέκδοση. Αυτό είχε ως συνέπεια να αποκλειστεί από κάποια βιβλιοπωλεία και να περιοριστεί η διάθεσή του ακόμη και έξω από την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, επικοινώνησα με βιβλιοπωλείο στην Κύπρο, του οποίου ο ιδιοκτήτης προφασιζόταν διάφορες δικαιολογίες, αλλά όταν του είπα “σου πληρώνω όλα τα έξοδα μεταφοράς και δε θέλω ούτε ένα ευρώ, αν δεν πουλήσεις και το τελευταίο αντίτυπο από τα 20 που θα σου στείλω”, δεν ήξερε τι να πει και μου έκλεισε το τηλέφωνο από αμηχανία, αφού τελικά ομολόγησε ότι δε συνεργάζεται με αυτοεκδότες. 

Η Αυτοέκδοση (όχι η διαδικασία του να πληρώσω κάποιον εκδοτικό οίκο για να μου το εκδώσει και έχω συμβόλαιο μαζί του) είναι αρκετά ψυχοφθόρα πράξη, αφού απαιτεί να αναλώσεις τεράστιο ποσό ψυχικής ενέργειας. Εσύ πρέπει να βρεις τους συνεργάτες που θα το υλοποιήσουν (από την επιμέλεια και τη σελιδοποίηση, μέχρι το τυπογραφείο), εσύ να κλείσεις συμφωνίες με τα όποια βιβλιοπωλεία, αλλά και εσύ ο ίδιος να τα μεταφέρεις. Είναι ένα κομμάτι έξω από το πεδίο του συγγραφέα. Γίνεσαι manager του εαυτού σου. Ακόμη, η εφορία σε αντιμετωπίζει υποτιμητικά, αφού δε σου δικαιολογεί ούτε ένα ευρώ για τα έξοδα που κάνεις για την έκδοση, όπως γίνεται στους εκδοτικούς οίκους. Από την άλλη, σε φορολογεί από το πρώτο ευρώ. Δεν είναι ανόητο αυτό; Να φορολογείσαι για κάτι που υλοποίησες, χωρίς να σου αναγνωρίζονται έξοδα παραγωγής του; Ακόμη κι αν πεθάνεις, σου αναγνωρίζονται έξοδα κηδείας. Σε έναν Αυτοεκδότη δεν του δικαιολογείται το παραμικρό έξοδο. Παρόλα αυτά, μου αρέσει ο αέρας της ελευθερίας που αναπνέω, αφού είμαι υπόλογος μόνο στον εαυτό μου. Ούτε ψεύτικες πωλήσεις μου παρουσιάζουν, ούτε περιμένω ισόβια “ετήσιες εκκαθαρίσεις”, αφού ανά πάσα στιγμή ο ίδιος προμηθεύω τα έντυπα και γνωρίζω τι πούλησα, ενώ πληρώνομαι σε κάθε νέα παραγγελία. Τέλος, είμαι σίγουρος πως αν είχα εκδότη, η μορφή του βιβλίου μου θα ήταν πολύ διαφορετική αισθητικά, αφού και οι τέσσερις εκδότες που ήρθα σε επαφή είχαν αντίθετη άποψη από τη δική μου.

11. Ποια είναι η αγαπημένη σας ώρα μέσα στην ημέρα που κάθεστε και γράφετε;

Γύρω στις 4 τα χαράματα, όταν μου παραδίδεται σαγηνευτικά η Ιδέα που την κυνηγούσα κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά μου γλιστρούσε και ξέφευγε.

12.  Πως είναι η ζωή ενός λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης;

Ο Έλληνας λογοτέχνης πρέπει απαραίτητα να έχει έναν τρόπο να βιοπορίζεται, για να έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει -δυστυχώς- το Πάθος του σε πάρεργο. Δεν ξέρω αν κάποιοι Έλληνες συγγραφείς ζουν από τις πωλήσεις των βιβλίων τους, αλλά αν υπάρχουν, τότε σίγουρα είναι ελάχιστοι.

13. Πως θα χαρακτηρίζατε τη λογοτεχνική παραγωγή σήμερα;

Πλούσια. Από όσα βλέπω και ενημερώνομαι, υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία που εκδίδονται από διάφορα είδη. Αυτό έχει και τα θετικά και τα αρνητικά του. 

14. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός Best Seller;

Πολύ καλές δημόσιες σχέσεις του εκδοτικού οίκου και μια πολύ καλή ιστορία. Αν υπάρχει μόνο το δεύτερο, όσο καλή κι αν είναι η ιστορία, το έργο παραμένει απλά Seller.

15. Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε; 

Θα επέλεγα το ηλεκτρονικό, αλλά γνωρίζω ότι οι 9 στους 10 θέλουν να κρατούν το βιβλίο στα χέρια τους και να το ξεφυλλίζουν. Είναι μάλλον μια ρομαντική σχέση αυτή του αναγνώστη-βιβλίου. Προς το παρόν, η δύναμη του έντυπου μέσου είναι ισχυρότερη στη χώρα μας, αλλά πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά την επερχόμενη αύξηση της ηλεκτρονικής διάθεσης.

16.  Ποια συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;

Συμβουλές δε μπορώ να δώσω ούτε στον εαυτό μου. Δεν υπάρχει συνταγή για αυτό ή για εκείνο. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο. Εκείνο που πρέπει να αναζητήσει κάποιος στο ξεκίνημά του θεωρώ πως σίγουρα πρέπει να είναι η Ταυτότητα. Πρέπει να βρει και να δώσει το προσωπικό του στίγμα.

17. Τώρα ας περάσουμε στην πλευρά του αναγνώστη. Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;

“Φωνές” του Μάριου Δημητριάδη και ενδιάμεσα μικρές ιστορίες από τα “Μυστικά στο Λυκόφως” του Γιώργου Δάμτσιου και την «Άλλη Πλευρά Του Δικού Σου Καθρέφτη» του Άρη Δεληγιαννίδη. Όμως, διαβάζω πολλές μικρές ιστορίες σε διάφορες αξιόλογες Σελίδες του Facebook ή σε ηλεκτρονικές εκδόσεις Σελίδων, όπως Nyctophilia.gr και The Weird Side Daily ή ανεξάρτητα αυτόνομα άρθρα, πάντα σε σχέση με το μεταφυσικό, τον τρόμο και το μυστήριο.

18. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;

Σχεδόν όλοι οι Έλληνες συγγραφείς του είδους που λατρεύω, άντρες και γυναίκες. Είναι εντυπωσιακό το πόσο ταλέντο υπάρχει στη χώρα, αλλά δυστυχώς περιορίζεται σε αυτήν. Πολλές ιστορίες είναι ανώτερες ξένων συγγραφέων, αλλά οι εκδοτικοί μας δεν έχουν το προνόμιο της παγκόσμιας διάθεσης. 

Από τους ξένους, είμαι πιο παραδοσιακός. Πόε, Λάβκραφτ, Άρθουρ Κλαρκ, Ισαάκ Ασίμοφ, Maurice Level.

19. Ποια είναι τ’ αγαπημένα σας βιβλία;

Σίγουρα όλα τα βιβλία των παραπάνω συγγραφέων, αλλά και αρκετών Ελλήνων που αδυνατώ να κατονομάσω, γιατί η λίστα θα γίνει μεγάλη.

20. Τελευταία ερώτηση. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια στο χώρο της λογοτεχνίας;

Όπως είπε και ο αγαπημένος μου τραγουδοποιός Τζιμ Μόρισον “το Μέλλον είναι αβέβαιο και το Τέλος πάντα κοντά”. 

Σας ευχαριστώ πολύ που ξοδεύετε τόσο χώρο για την ασημαντότητά μου.

*     *     *

ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ

(του Γιάννη Τοτονίδη)

Η Ηλιαχτίδα έγειρε το φιλντισένιο της κορμί στην αγκαλιά του Μαΐστρου κι Εκείνος χάιδεψε τρυφερά τα κυματιστά μαλλιά της. Οι Θύμησες στραφτάλισαν στα γαλήνια νερά του Νου και οι αναλαμπές της τρόμαξαν τους κύκνους της Λήθης.

Αν είχε υπόσταση ο Πόθος θα ’ταν γλυκιά Σονάτα και θα μεθούσε από το κρασί του Χρόνου. Τα βλέφαρα του Πόνου πετάρισαν νευρικά λίγο προτού ξελογιαστεί από το Μορφέα. Μυριάδες κόκκοι Χαμόγελου γλίστρησαν άρρυθμα από την παλάμη της Θλίψης και ο άνεμος του Πάθους τους παρέσυρε στο Άβατο της Ελπίδας.

Η καρδιά αναπήδησε στα σύννεφα της Ευδαιμονίας και η βροχή της πότισε τα άνυδρα μονοπάτια του Ονείρου. Ο αχός της Σιωπής έσπειρε τον Τρόμο στα νυσταλέα μάτια της Χίμαιρας. Το κάτασπρο άτι του Έρωτα κάλπασε αφηνιασμένα στα απέραντα λιβάδια της Έκστασης. Είναι φορές που η Μοναξιά σε γιγαντώνει. Τις περισσότερες, όμως, σε κάνει κουκίδα.

Φταίει άραγε ο Ήλιος που είναι τόσο λαμπερός ή η Ίριδα που συνήθισε στο σκοτάδι;

ΣΚΑΙΑ ΚΑΤΑΛΥΣΗ

(του Γιάννη Τοτονίδη)

Η ανθρώπινη φυλή ψυχορραγεί μέρα τη μέρα,

ώρα την ώρα, λεπτό το λεπτό.

Ξεκληρισμένη, κουρελιασμένη,

αρρωστημένη όσο ποτέ άλλοτε,

προσπαθεί μάταια να επιβιώσει.

Το τέλος πλανιέται στον αέρα.

Ο Χρόνος με το προσωπείο του δολοφόνου.

Αρρωστημένα «εγώ» πλανώνται αναζητώντας τη χίμαιρα.

Νεκρά τα κύτταρα. Μπόχα ανυπόφορη.

Ερμητικά κλεισμένες οι πόρτες επικοινωνίας.

Κανένα άνοιγμα, καμιά χαραμάδα.

Χαμένο το κλειδί. Υπάρχει μόνο αντικλείδι.

Μα πάλι, είναι αδύνατον ν' ανοίξουν διάπλατα.

Αυτό είναι ένα όνειρο.

Βίωση υποσκελισμένη από την επιβίωση.

Έρημες αμμουδιές, τρικυμιώδεις ωκεανοί, σαρκοφάγα.

Φθαρμένες λέξεις ντύνουν αμάσητες ιδέες.

Κραυγές σιωπηλές, όψεις θλιμμένες, φευγάτα βλέμματα.

Λιποτάκτες της θλίψης

διαμελισμένοι στο βάραθρο της ευτυχίας.

Προσδοκεί για κάποια αχτίδα στο πυκνό σκοτάδι.

Ανυπόστατες θυσίες για πλαστικούς θεούς.

Ο μαύρος καβαλάρης με το δρέπανο καλπάζει.

Σε κάθε βήμα διαφορετική μορφή.

Ακόμη μια νύχτα βουρκωμένη με δάκρυα.

Εσύ πούσαι ψηλά, αν μας λυπάσαι, σώσε μας!

*     *     *

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΤΟΝΙΔΗ

Ο Γιάννης Τοτονίδης ζει στη Θεσσαλονίκη. Από μικρός αρέσκονταν στις εκρήξεις και οι γονείς του από φόβο μήπως τους ανατινάξει το σπίτι, τον έπεισαν να σπουδάσει Χημικός (είναι απόφοιτος του Α.Π.Θ.). Η “εκρηκτικότητα” του ψυχισμού του τον ώθησε να ασχοληθεί με την 7η Τέχνη. Σπούδασε Σκηνοθεσία και αποτελεί μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκηνοθετών (F.E.R.A.). Επίσης, είναι κριτικός Κινηματογράφου, μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.), της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Από το 1991 αρθρογραφεί σε διάφορα έντυπα ή ηλεκτρονικά περιοδικά, ενώ υπήρξε Μουσικός Παραγωγός, Επιμελητής Ραδιοφωνικών και Τηλεοπτικών Κιν/φικών Εκπομπών και Τηλεοπτικός Παρουσιαστής Κιν/φικών Εκπομπών. Έχει διδάξει σε δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ Σενάριο, Ιστορία του Κινηματογράφου, Μοντάζ και Σκηνοθεσία, υπήρξε εξεταστής και βαθμολογητής στις ανάλογες ειδικότητες στις εξετάσεις Πιστοποίησης των σπουδαστών. Τελευταία πειραματίζεται με τη συγγραφή αναζητώντας “εκρήξεις” έμπνευσης, αποτέλεσμα της οποίας είναι το βιβλίο 10 “Διαταραγμένα” Διηγήματα... Μυστηρίου, Τρόμου & Φαντασίας, το οποίο αποτελεί προϊόν Αυτοέκδοσης. Τον τελευταίο χρόνο έχει συμμετάσχει σε διάφορους διαγωνισμούς στο είδος του Τρόμου και έχει διακριθεί σε αρκετούς από αυτούς. Τέλος, από τον Σεπτέμβριο του 2019 σπουδάζει στο μεταπτυχιακό τμήμα του ΑΠΘ της Σχολής Κινηματογράφου με ειδικότητα Σενάριο Κινηματογράφου & Τηλεόρασης.