Συνέντευξη με τη λογοτέχνιδα Ειρήνη Ντούρα-Καββαδία - ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ

Ο «ΚΕΦΑΛΟΣ - Το Λογοτεχνικό Περιοδικό της Κεφαλονιάς» έχει ξεκινήση μία νέα δράση με τίτλο: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ» (ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ 3ο ΤΟΜΟ γίνονται δεκτές έως τις 31/12/2019 - ΥΠΟΒΟΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ: ΕΔΩ) και προσκαλεί όλους τους Λογοτέχνες, Ποιητές και Συγγραφείς να συμμετάσχουν σ' αυτήν. Σκοπός της εν λόγω δράσης είναι η προβολή μέσω αφιερωμάτων και συνεντεύξεων των σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών, Ποιητών και Συγγραφέων, είτε έχουν εκδώσει κάποιο βιβλίο είτε όχι και η δημιουργία του πρώτου τόμου της «Ηλεκτρονικής Εγκυκλοπαίδειας των Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών», η οποία έχει συσταθεί σε μία ανεξάρτητη ιστοσελίδα με τη μορφή ηλεκτρονικών τόμων και την έκδοση δωρεάν e-book.

Στη σημερινή μας παρουσίαση στα πλαίσια της δράσης: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ», θα σας παρουσιάσουμε τη λογοτέχνιδα, Ειρήνη Ντούρα-Καββαδία, η οποία συμμετέχει στην «Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών» και απάντησε στις ερωτήσεις του Δημοσιογράφου, Λογοτέχνη και Εκδότη του Περιοδικού Κέφαλος, κ. Πλούταρχου Πάστρα, για το λογοτεχνικό του έργο, τα βιβλία και τη λογοτεχνία. 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΡΑ-ΚΑΒΒΑΔΙΑ

1. Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για τη λογοτεχνία, ποιος θα ήταν αυτός;

Εάν έπρεπε να δώσω τον δικό μου ορισμό της λογοτεχνίας, θα στηριζόμουν ως γλωσσολόγος στην ετυμολογία της λέξης, που αποτελείται από τα δύο εμφανή της συνθετικά «Λόγος» και «Τέχνη». Πρόκειται λοιπόν για την τέχνη του να παράγεις, να συνθέτεις, να εκφράζεις, να δημιουργείς - μία φράση, πρόταση, παράγραφο, έως ένα ολόκληρο κείμενο. Να χρησιμοποιείς τον λόγο ως πετράδι και να φτιάχνεις κομμάτι-κομμάτι το κόσμημα που ονομάζεται κείμενο. Να φιλοσοφείς, να απογειώνεις τον νου. Να χειρίζεσαι τον λόγο για να επικοινωνείς μέσα από τα - γραπτά κυρίως - πονήματά σου ως συγγραφέας με τον αναγνώστη σε μια μοναδική δυϊκή σχέση αλληλεπίδρασης. Ο λόγος, το δεύτερο συνθετικό, με τη διττή του σημασία, που σχετίζεται και με τη λογική, είναι αυτός που μας κάνει να νοούμαστε έλλογα όντα, και αυτός αποτελεί το πετράδι, το θεμέλιο συστατικό ενός υπέροχου οικοδομήματος. Όταν αυτά τα συστατικά συνενούνται και πλέκονται μεταξύ τους δημιουργούν την τέχνη του λόγου. Και όλα τα πονήματα λόγου μαζί συναποτελούν τη λογοτεχνία, τα έργα του λόγου, που  αποτελεί τμήμα της «Γραμματείας», όπως ονόμαζαν παλαιότερα τη συνολική παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου. Για εμένα προσωπικά περισσότερο κλίνει προς την καλλιέπεια ή «les belles lettres», όπως την ονομάζουν επίσης και οι Γάλλοι... 

2. Τι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία στο σύγχρονο άνθρωπο;

Η λογοτεχνία έχει, ειδικά στη σημερινή εποχή, να προσφέρει πολλά στον άνθρωπο του σήμερα. Στον άνθρωπο που βάλλεται καθημερινά από μια πληθώρα δυσκολιών σε όλους τους τομείς. Ειδικά για τους νέους, είναι απαραίτητη σήμερα η ενασχόληση με τη λογοτεχνία, καθώς εκτός από τους ορίζοντες που τους διανοίγει στη σκέψη και τη φαντασία, διαπλάθει παράλληλα την ψυχή τους. Τους ενδυναμώνει νου και ψυχή, ενισχύει την κριτική σκέψη, καλλιεργεί, μορφώνει, εκπαιδεύει. Σε μια εποχή άκρατου υλισμού, όπου αφενός το χρήμα είναι αυτό που κυριαρχεί και καθοδηγεί τις αποφάσεις, και αφετέρου η τεχνολογία εξελίσσεται με ρυθμούς ραγδαίους, προστάζοντας να θεοποιούμε το νέο, το καινοτόμο, το φανταχτερό, η λογοτεχνία έχει να προτάξει ένα τείχος αξιών και εναλλακτικών οδών. Εκείνων του πνεύματος και του πολιτισμού. Συνδέει το χτες με το τώρα και το αύριο, σε ένα χωροχρονικό συνεχές, σε μια συγχρονική και διαχρονική συνάντηση. Διδάσκει τον ορθολογισμό, την αισθητική και βεβαίως την ορθή χρήση του λόγου, της γλώσσας μας, αλλά και της όποιας άλλης γλώσσας στην οποία είναι γραμμένο ένα κείμενο. Διότι ο λόγος είναι εργαλείο απαραίτητο στη ζωή όλων μας, Προσφέρει γνώση που δεν δύναται να παρέχει άλλο μέσον και η γνώση είναι αναμφίβολα δύναμη. Η λογοτεχνία μπορεί να αποτελέσει τον φάρο-οδηγό, που θα βγάλει τον άνθρωπο από το λαβύρινθο. Να μη λησμονούμε, τέλος, ότι από τις μεγαλύτερες ασθένειες της εποχής μας, που με την ταχύτητά της συμπαρασύρει τα πάντα, είναι η κατάθλιψη. Η λογοτεχνία αποτελεί συνεπώς, πέραν όλων των άλλων, και το φάρμακο κατά της ασθένειας του αιώνα, το βάλσαμο για την ταλανιζόμενη ψυχή. 

3. Η ποίηση στις ημέρες μας δεν έχει τη θέση που κατείχε παλαιότερα. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό και πως θεωρείτε ότι θα είναι το μέλλον της;

Η ποίηση, ο ποιητικός λόγος, έχει εκπέσει του βάθρου του εδώ και πολύ καιρό. Σε αυτό πολλοί λόγοι συνετέλεσαν. Η ταχύτητα, η αδιαφορία με την οποία αντιμετώπισαν τους ποιητές αποθάρρυνε πολλούς από το να συνεχίσουν να γράφουν, καθώς δεν πωλούνταν πλέον τόσα πολλά βιβλία ποίησης, ελάχιστοι επένδυαν σε αυτό το λογοτεχνικό είδος. Πολύ σημαντικό για τους δημιουργούς είναι το ζήτημα του βιοπορισμού, καθώς κανείς δεν μπορεί να ζήσει από την συγγραφή και αναγκάζεται να το κάνει ως πάρεργο, με αποτέλεσμα να μην παράγεται το εύρος και η ποικιλία των ποιημάτων που δυνητικά θα παραγόταν σε αντίθετη περίπτωση. Ένας άλλος λόγος, από τη μεριά του  αναγνώστη τώρα, ήταν ότι κάποιοι ποιητές γράφουν δυσνόητα κι εκκεντρικά, πράγμα που δυσχεραίνει την κατανόηση των στίχων, απομακρύνοντας ολοένα και περισσότερους – ειδικότερα τους νέους – από τον ποιητικό τουλόγο είτε ως ανάγνωση είτε ως παραγωγή. Άλλοι δε γράφουν ναρκισιστικά, μετατρέποντας τους ίδιους τους ποιητές σε τύπους γραφικούς, έως και απορριπτέους. Ωστόσο, η ποίηση, που από αρχαιοτάτων χρόνων μάς συντροφεύει, είναι ακόμη εδώ. Η Μούσα του Ομήρου είναι πιο ζωντανή από ποτέ, και ζει ανάμεσά μας. Με χαρά μου είδα ότι η γενιά μου γέννησε μια πλειάδα ποιητών που αναβίωσε σε μεγάλο βαθμό την παρελθούσα αίγλη. Σε αυτό βοήθησαν περισσότερο οι λογοτεχνικοί διαγωνισμοί, οι εγκυκλοπαίδειες, τα λογοτεχνικά περιοδικά – έντυπα και ηλεκτρονικά, οι παρουσιάσεις λογοτεχνικών δρώμενων κυρίως από ατομικές πρωτοβουλίες, έως και οι συνθήκες – και λιγότερο οι εκδοτικοί οίκοι, που - με φωτεινές βέβαια εξαιρέσεις - ακόμη φοβούνται να επενδύσουν στην ποίηση. Με ακόμα μεγαλύτερη χαρά βλέπω νέα παιδιά να χρησιμοποιούν τη γραφίδα από μικρή ηλικία και να συντάσσουν στιχάκια για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Το γεγονός αυτό μου δίνει ελπίδα τόσο ως λογοτέχνη όσο και ως εκπαιδευτικό.

4. Και τώρα μία δύσκολη ερώτηση. Τι σημαίνει για σας ποίηση;

Η «ποίηση» για μένα είναι μια φίλη. Δύσκολη, απαιτητική, μα έμπιστη φίλη. Εχέμυθη. Σε αυτής τον ώμο γέρνω τα βράδια και ψιθυρίζω τις ιδέες αλλά και τους προβληματισμούς μου. Η ενασχόληση με την ποίηση με γεμίζει, με λυτρώνει, με απογειώνει. Αποτελεί τη δίοδο που συνενώνει τον έξω κόσμο με το εσωτερικό της ψυχής, είναι αυτό το πέρασμα που απελευθερώνει τα συναισθήματα και τους δίνει τη διέξοδο να έρθουν από μόνα τους να αποτυπωθούν στο χαρτί. «Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μια ανεμόσκαλα» κατά τον Σεφέρη. Ανηφορικός ο δρόμος, μα άκρως σαγηνευτικός. Στην κορυφή ανοίγεται ο κόσμος πέρα από τη δική μας διάσταση και μας φέρνει εμπρός στην αρχέγονή μας ύλη. Αυτός που μας ενώνει με τα αρχέτυπα, με αυτά που μας προίκισε ο Δημιουργός μας.

5. Πότε ξεκινήσατε ν’ ασχολείστε με την τέχνη του λόγου και ποιος ήταν ο λόγος που σας παρότρυνε;

Ο ποιητής γεννιέται, λένε, δεν γίνεται! Το ίδιο και ο συγγραφέας. Τείνω πλέον να πιστεύω σε αυτήν τη ρήση. Από μικρή έγραφα αστεία στιχάκια και τα αφιέρωνα σε συμμαθητές και φίλους. Τότε φυσικά δεν φανταζόμουν ότι θα γινόμουν ποιήτρια, και δη βραβευμένη διεθνώς. Θεωρούσα ότι η ποιητική είναι η ύψιστη, και συνεπώς δυσκολότερη, μορφή τέχνης. Ωστόσο, η Μούσα στάθηκε ευνοϊκή απέναντί μου και μου έριξε έστω και φευγαλέα το βλέμμα της. Εκείνο που ωστόσο ανέκαθεν ήξερα ότι ήθελα να γίνω ήταν συγγραφέας. Ιστορίες γράφω από τα εννέα μου χρόνια. Παιδικές ιστορίες μυστηρίου. Στα δώδεκα με δεκατρία ζήτησα από τους γονείς μου ένα ιδιαίτερο δώρο – μια γραφομηχανή! Κι επειδή τότε δεν υπήρχαν παιχνίδια-γραφομηχανές όπως υπάρχουν σήμερα, η μητέρα μου πήγε στο κέντρο της Αθήνας και μου αγόρασε μια επαγγελματική γραφομηχανή. Από εκείνες που είχαν οι εργαζόμενες στα γραφεία. Ήμουν πανευτυχής που μπορούσα να χτυπάω τις ιστορίες μου στα πλήκτρα της δικής μου γραφομηχανής! Στα δεκαέξι μου αγόρασα ηλεκτρονική γραφομηχανή, γιατί ήταν αθόρυβη και είχε μάλιστα διορθωτική ταινία. Σε εκείνη έγραψα και πολλά διδακτικά εγχειρίδια στην αγγλική και τη γερμανική γλώσσα, καθώς και κάποιες από τις Πανεπιστημιακές μου εργασίες.  Άσχετα που εκείνες οι παιδικές ιστορίες μου έμειναν ημιτελείς. Αναμένουν κι αυτές το πλήρωμα του χρόνου για να δουν το τέλος τους επισήμως στο χαρτί. Οι παιδικοί μου ήρωες όμως έγιναν φίλοι μου και μεγάλωσαν σιγά-σιγά μαζί μου. Μετεξελίχθηκαν, μέστωσαν, και φιγουράρουν σε μετέπειτα μυθιστορήματά μου. Είναι μάλιστα σαν αυτοί να με παρότρυναν να συνεχίσω και να αποτυπώσω στο χαρτί την ιστορία της ζωής τους. Θα ήταν ατόπημα εκ μέρους μου αν δεν αφουγκραζόμουν τις ιστορίες που έχουν να μου διηγηθούν και αμάρτημα αν τις άφηνα να λησμονηθούν μέσα στα κανάλια του νου. Πολλές μάλιστα από τις ιστορίες μου είναι αποτέλεσμα της συμμετοχής μου εντός ενός ονειρικού κόσμου, που για κάποιο άγνωστο σε εμένα λόγο έρχονται να μου παίξουν, σαν σε θεατρική παράσταση, το ρόλο τους. Να με κάνουν κοινωνό τους, να με κάνουν συμμέτοχό τους. Είναι κάτι το μαγικό!

6. Γιατί γράφετε;

«Γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς!» Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να μην γράφω! Η ενασχόληση με τη συγγραφή είναι κάτι που γεμίζει όλο μου το είναι. Γράφω γιατί μέσα από αυτό ζω και υπάρχω. Εκφράζω σκέψεις, συναισθήματα, προβληματισμούς. Συνδυαλέγομαι με το «εγώ» και το «εκείνο», αναλύω καταστάσεις. Αφουγκράζομαι τα προβλήματα της εποχής μας και προσπαθώ να επικοινωνήσω με όλους εκείνους που προβληματίζονται μαζί με εμένα. Κυρίως σε ό,τι αφορά τα ποιήματά μου, επιθυμώ με τη γραφίδα μου να επαινέσω τα καλώς και να στηλιτεύσω τα κακώς κείμενα, να αφυπνίσω, να εμπνεύσω... Γιατί η γραφή αποτελεί τη διέξοδό μου από την πεζή καθημερινότητα. Για εμένα το στιλό ή το ποντίκι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του χεριού μου. Ακόμα και σε εποχές που οι τένοντες του δεξιού χεριού δεν μου επέτρεπαν την παραμικρή κίνηση, συνέχισα να γράφω με το αριστερό ή υπαγόρευα προφορικά τα κείμενά μου στον υπολογιστή. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς να γράφω. Θα ήταν μια αφόρητα πεζή ζωή...

7. Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής σας; 

Η έμπνευση μπορεί να έλθει από μια πληθώρα εναυσμάτων. Από κάτι πολύ απλό - ένα άκουσμα, ένα τραγούδι, έναν στίχο, μια μελωδία. Από ένα όνομα, μια λέξη ή ένα συναίσθημα. Από ένα πρόβλημα, μια ανάμνηση, ένα συμβάν ή ένα ιστορικό γεγονός. Βέβαια εκτός από τα ιστορικά γεγονότα, και η μυθολογία αποτελεί ένα σπουδαίο ελατήριο. Τα ηρωικά γεγονότα, τα έπη, τα προβλήματα της εποχής. Ακόμη κι ένα όνειρο που μέσω του υποσυνειδήτου μού ανάδειξε ένα ζήτημα που ο ταχύς ρυθμός της ζωής δεν μου επέτρεψε να του δώσω ενδεχομένως σημασία μέσα στη διάρκεια της ημέρας. Κυρίως όμως, οφείλω να ομολογήσω πως οι ήρωες των έργων μου, σε ό,τι αφορά τα μυθιστορήματα, παίρνουν μόνοι τους τα ηνία και λες και καταγράφουν οι ίδιοι την ιστορία τους. Είναι κάτι το μαγικό! Λες και βρίσκουν διέξοδο και βγαίνουν από μόνοι τους από την αφάνεια στο φως.

8. Με ποιο λογοτεχνικό είδος ασχολείστε περισσότερο;

Έχω ασχοληθεί με διάφορα κειμενικά είδη – χρονογράφημα, δοκίμιο, άρθρο, νουβέλα, θεατρικό έργο, μυθιστόρημα, ποίηση. Πιο πολύ με ελκύει ωστόσο ο χώρος της ποίησης και του μυθιστορήματος. Σε ό,τι αφορά και τα δύο είδη, πειραματίζομαι και με νέες φόρμες και τεχνοτροπίες. Αναφορικά με την ποίηση, βρίσκω ελκυστική την ιαπωνική ποίηση χαϊκού, τα «γυμνάσματα λόγου» κατά τον Σεφέρη. Αλλά έχω ασχοληθεί επίσης με την ακροστιχίδα και τον ελεύθερο στίχο, αν και σαφώς προτιμώ τη ρίμα. Σε ό,τι αφορά τον πεζό λόγο, έχω ασχοληθεί επίσης με το διήγημα, ακόμα και με το μικρό διήγημα-μπονσάι, αλλά και το υπερμικρό διήγημα που συμπυκνώνεται σε μία και μόνον φράση, και φυσικά με τη νουβέλα και το μυθιστόρημα. 

9. Μιλήστε μας για το λογοτεχνικό σας έργο.

Ατύπως το έργο μου ξεκίνησε με τη συγγραφή παιδικών διηγημάτων μυστηρίου στα δέκα μου χρόνια, αλλά εδώ βέβαια θα αναφερθώ στα βιβλία που έχω εκδόσει. Το 1999 βλέπουν το φως της δημοσιότητας λίγο πριν την αυγή του νέου αιώνα και της νέας χιλιετίας το πρωτότυπο παιδικό παραμύθι «Μιλένια–Το Παραμύθι της Νέας Χιλιετίας» και «Το Αστέρι των Χριστουγέννων» από την Πολυεκδοτική Αθηνών, και τα δύο εκ των οποίων εξαντλήθηκαν. Έπειτα έλαβα μέρος σε μια σειρά διαγωνισμών και κατόπιν διάκρισής τους με Πανελλήνια βραβεία συμμετείχα σε συλλογικούς τόμους πεζού λόγου και ποιητικών ανθολογιών, όπως «Όλυμπος, το βουνό των θεών» και «Ποίηση & Ζωγραφική» των εκδόσεων Υδρόγειος 2008, 2009, «Ο  Άγνωστος Χ», αστυνομικό διήγημα στο βιβλίο «Αποκάλυψη» 15 πανελληνίως βραβευθέντων διηγημάτων των εκδόσεων  Ανατολικός 2009, στα βραβευμένα Ποιήματα και Πεζά των εκδόσεων Όστρια «Περί Έρωτος», «Φως και Σκότος», «Ανθολόγιο Παραμυθιών», «Ανθολόγιο Διηγημάτων», «Λογοτεχνικό Ανθολόγιο», «Περί Φωτός», «Ανθολογία Ποιήσεως» και στα «Θεατρικά Μονόπρακτα». Το 2009 και 2011 συμμετείχαν ποιήματά μου που απέσπασαν το 1ο Διεθνές βραβείο αυτοτελούς ποίησης και ποίησης ξένου καλλιτέχνη στις Ιταλικές ανθολογίες του Λογοτεχνικού Κύκλου Giovanni Gronchi Pontedera, με έξι ποιήματά μου συμμετείχα στον τόμο "Σύγχρονοι Έλληνες Ποιητές" του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών Λόγου κι Επιστημών Ελλάδας (2015) και με τρία στη «Μεγάλη Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια Γραμμάτων & Τεχνών» της Αμφικτυονίας Ελληνισμού (2015 & 2018). Στην πρώτη μου ποιητική ανθολογία με τίτλο «Ενατένιση» σταχυολόγησα μια πλειάδα βραβευθέντων ποιημάτων (Ίδια έκδοση, 2012).  Το αντιπολεμικό μου παιδικό βραβευμένο διήγημα-ύμνο στην παγκόσμια ειρήνη και με τίτλο «Δικαίωμα στην Ειρήνη», το οποίο συνοδεύεται από τρία εννοιολογικώς με το διήγημα συνδεόμενα ποιήματα (EasyWriter.gr – 2015), περιελήφθη μαζί με έξι ακόμα ποιήματα στον 27ο τόμο της Μεγάλης Λογοτεχνικής Εγκυκλοπαίδειας Χάρη Πάτση (2014). Το πρώτο μου βιβλίο στην Αγγλική γλώσσα είναι μια προσαρμογή (adaptation) της σχετικά άγνωστης ιστορίας μυστηρίου του Sir Arthur Conan Doyle “The Six Napoleons” του Sherlock Holmes. Πρόκειται για εκπαιδευτικού σκοπού διήγημα με δίγλωσσο γλωσσάριο και ερωτήσεις γλωσσικές και κρίσεως προς τους σπουδαστές, εγκεκριμένο από την Εταιρεία Sherlock Holmes του Λονδίνου (Easy Reader approved by the Sherlock Holmes Society, London), καθώς και τον εξεταστικό φορέα Gnossis Assessment και αποτελεί προτεινόμενη διδακτέα ύλη για το πτυχίο TIE - Offqual της Μεγάλης Βρετανίας για τα επίπεδα C1-2 και διδάσκεται σε κολέγια και ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Ένα ακόμη βιβλίο που διδάσκεται σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια είναι «Ο Μπάρμπα$, ο Αμερικάνο$», ένα ακόμα πανελληνίως βραβευμένο διήγημα βασισμένο σε αληθινή ιστορία (κυκλοφορεί από την EasyWriter.gr - 2015), όπως και το θεατρικό «Λεωνίδας, ο Υπέρτατα Ανδρείος!» που τελεί υπό την έγκριση και την αιγίδα του Ομίλου για την UNESCO ΤΛΕΕ, 2016. Το επόμενο βιβλίο μυστηρίου και ψυχοδράματος, το «Ένοχο Μυστικό» βραβευμένο Πανελληνίως με 4ο Βραβείο διήγημα μυστηρίου (ηλεκτρονική έκδοση e-book EasyWriter.gr - 2015) ήρθε πριν από το αγγλικό « Indie – for Independence! », εκπαιδευτικό διήγημα στην Αγγλική γλώσσα ενάντια στον εκφοβισμό με δίγλωσσο γλωσσάριο και ερωτήσεις προς τους σπουδαστές (Εκδόσεις Archer, 2016), επίσης εγκεκριμένο από τον εξεταστικό φορέα Gnossis Assessment ως προτεινόμενη διδακτέα ύλη για το πτυχίο TIE - Offqual της Μεγάλης Βρετανίας για τα επίπεδα Β1-Β2 και διδάσκεται σε κολέγια και ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Επόμενο βιβλίο μυστηρίου η αστυνομική νουβέλα «Μαριάντα», που επίσης διδάσκεται σε εκπαιδευτήρια (Αρισταρέτη 2016). Το 2017 εκπροσώπησα τη χώρα μας με τον Όμιλο για την UNESCO ΤΛΕΕ στους Άγιους Σαράντα σε Ευρωπαϊκό Συμπόσιο Ποίησης με δύο ποιήματά μου που μεταφράστηκαν στην αγγλική και την αλβανική και περιελήφθησαν στην ανθολογία «Ποιητική Τριήρης» της Ιονίας Οδού. Συνολικά συμμετείχα σε δεκάδες έντυπες και διαδικτυακές ανθολογίες και συλλεκτικούς τόμους στην Ελλάδα (Επίλλυον, Πνοές Λόγου και Τέχνης, Ίαμβος,κ.ά.) και το εξωτερικό (Κορέα, Βραζιλία, Καναδά, Αυστραλία, Αλβανία, κλπ.), όπως π.χ. στη Λογοτεχνική Διασπορική Αυστραλίας (Diasporic Literature Spot), ενώ παράλληλα από το 2003 κάνω μεταφράσεις (βιβλίων, εφευρέσεων ευρεσιτεχνίας, σειρών ντοκυμαντέρ για Αμερικανικό Πολιτιστικό Οργανισμό, σεναρίων, δοκιμίων και βίντεο). Εκτενές αφιέρωμα του λογοτεχνικού μου έργου με βράβευσή μου από τον Δήμο Παλαιού Φαλήρου έγινε το 2016 και το 2017 στο Πολιτιστικό Κέντρο Φλοίσβος και στο Δημαρχείο του Παλαιού Φαλήρου. Το 2018 εξέδωσα την δεύτερη ποιητική μου ανθολογία «Εντελέχειας Θεώρηση» (EasyWriter.gr) ενώ το τελευταίο μου μυθιστόρημα «Η Βίβλος του Θανάτου» έλαβε το 3ο Πανελλήνιο βραβείο και θα εκδοθεί σύντομα, όπως και το αλληγορικό μου οικολογικό παιδικό διήγημα κατά του εκφοβισμού «Ο Ταύρος που έγινε... αρνάκι» από τις εκδόσεις Αρναούτη.

10. Πείτε μας λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο που έχει τίτλο: «Ο Ταύρος που έγινε... αρνάκι!».

Πρόκειται για ένα χαριτωμένο διήγημα πρωτίστως κατά του εκφοβισμού, αλλά και με οικολογικές προεκτάσεις, που τελεί υπό την αιγίδα του Ομίλου UNESCO Τεχνών, Λόγου κι Επιστημών Ελλάδας. Είχα τη χαρά και την τιμή να το εικονογραφήσει η πρόεδρος του Ομίλου και εικαστικός κυρία Νίνα Διακοβασίλη και είναι αφιερωμένο σε όλους όσους έχουν βιώσει με όποιον τρόπο τον εκφοβισμό στη ζωή τους -σχολικό, ενδοοικογενειακό, επαγγελματικό, ψυχολογικό, λεκτικό, σωματικό, κλπ.– κι έχουν χάσει πλέον κάθε ελπίδα... Η ιστορία μας εκτυλίσσεται με πολύ διδακτικό τρόπο μέσα στη ζούγκλα, εκεί που η φύση μένει ανέγγιχτη για χιλιετίες ολόκληρες, και ζουν σε πλήρη αρμονία αναρίθμητα ζώα - μικρά και μεγάλα. Στη μικρή τους κοινωνία όλα λειτουργούν τέλεια και είναι όλοι αγαπημένοι... Η εξίσωση «δουλεύει» ρολόι, ώσπου μια μέρα επέρχεται η μεγάλη αλλαγή. Κάτι που θα συνταράξει συθέμελα τη μικρή, δίκαιη και ευνομούμενη πολιτεία τους, να επιβάλλει νέες συνήθειες και νέα δυστυχώς δεδομένα. Ο παράγοντας αυτός, ο άγνωστος Χ στην εξίσωση αυτή που ανατρέπει όλο το ειδυλλιακό σκηνικό, δεν είναι άλλος από τον γνωστό μας ΑΝΘΡΩΠΟ, που κάνει τη συμβίωση όλων αφόρητη! Ο στόχος είναι τα ζώα να ξαναβρούν τη χαμένη τους ηρεμία και να ζήσουν και πάλι όλα μαζί ήσυχα και ειρηνικά. Θα το καταφέρουν; Φυσικά, γιατί θα βάλουν το μυαλό τους να δουλέψει. Η συνέχεια μέσα στις σελίδες του βιβλίου... Να προσθέσω ότι την ιστορία με κάλεσαν να την διαβάσω, προτού καν εκδοθεί το βιβλίο, σε τρία δημόσια σχολεία στα πλαίσια του θεσμού της φιλαναγνωσίας, όπου την αφηγήθηκα σε 6 συνολικά τάξεις του δημοτικού. Ο στόχος ήταν να εμπνευστούν τα παιδιά και να παράξουν ιδέες και ζωγραφιές. Έμεινα κατάπληκτη με το πόσο τα ενέπνευσε, πόσο ταυτίστηκαν με τους ήρωες, πόσο αγάπησαν τα ζωάκια της ιστορίας. Πόσο ωραίες συζητήσεις κάναμε για το ότι πρέπει να σεβόμαστε τη φύση και τις ιδιαιτερότητες του καθενός. Επίσης που τονίσαμε μαζί με τους δασκάλους τους ότι ποτέ κανείς δεν είναι μόνος και τα θύματα του εκφοβισμού πρέπει να μιλούν και μην εθίζονται στο να καταπίνουν τις προσβολές...

11. Ποια είναι η αγαπημένη σας ώρα μέσα στην ημέρα που κάθεστε και γράφετε;

Ένας συγγραφέας ιδίως μυθιστορήματος χρειάζεται σε καθημερινή βάση να έχει ελεύθερο χρόνο έτσι ώστε να ασχολείται συστηματικά με την πλοκή της εκάστοτε ιστορίας που σκαλίζει με τη γραφίδα του στην άμορφη μάζα (που λέγεται χαρτί ή οθόνη υπολογιστή), να εξελίσσει τους χαρακτήρες του, να διευρύνει τις οδούς της φαντασίας και να μετουσιώνει τα βιώματα και τις εμπειρίες του σε γραπτό λόγο. Σε ό,τι αφορά εμένα, λόγω μεγάλου φόρτου εργασίας, ο χρόνος συγγραφής που μου απομένει είναι περιορισμένος - αργά το βράδυ, κυρίως, μετά τη γεμάτη ημέρα διδασκαλίας στην Ακαδημία ξένων γλωσσών, ενδεχομένως και μετά από τις μεταφράσεις που αναλαμβάνω. Οπωσδήποτε όμως δουλεύω τις ιστορίες μου στις ημέρες των διακοπών, αλλά φυσικά το πλέον δύσκολο είναι ότι πρέπει να επιλέξω ποιο ημιτελές μου βιβλίο θα ολοκληρώσω και ποιο αναγκαστικά θα αφήσω στις καλένδες. Αποτέλεσμα αυτού, μια πληθώρα ημιτελών διηγημάτων που αναμένουν υπομονετικά τη σειρά τους... Μεγαλύτερη τύχη έχει, με τη δική μου έλλειψη χρόνου, η ποίηση. Ευτυχώς τα ποιήματα δεν παίρνουν τόσο μεγάλο διάστημα να γραφούν, και είναι και ένας από τους λόγους που έχω καταφέρει να γράψω μερικές εκατοντάδες εξ αυτών. Ιδίως δε ποιήματα ιαπωνικής τεχνοτροπίας «χαϊκού». 

12.  Πως είναι η ζωή ενός λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης;

Η ζωή του λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης είναι, όπως και όλων των ανθρώπων, πιο δύσκολη. Κοπιάζει καθημερινά για τον βιοπορισμό, τις καθημερινές πιεστικές ανάγκες, αλλά παράλληλα και από την τεράστια ανάγκη του να δημιουργήσει. Κυρίως ελλείψει χρόνου, αναγκάζεται να ορίζει προτεραιότητες. Αυτό πολλές φορές τον φέρνει αντιμέτωπο με τον περίγυρό του, αλλά κυρίως με τον εαυτό του. Τις περισσότερες φορές χαμένη δυστυχώς βγαίνει η λογοτεχνική ιδιότητα, που περιμένει υπομονετικά να βρεθεί μια σχισμή στο συμπαγές τοίχωμα του χρόνου που περνά αμείλικτα και να βγει στο προσκήνιο. Οι δυσκολίες πολλές, πολλές φορές απροσπέλαστες. Ωστόσο, ο γνήσιος λογοτέχνης έχει και το καθήκον απέναντι στη γενιά του, την κοινωνία αλλά και την ιστορία να μην ρίχνει τα όπλα αμαχητί, να πασχίζει σθεναρά έως ότου το έργο του πάρει σάρκα και οστά. Το ίδιο συμβαίνει και με την άρνηση που συναντά όταν χτυπάει πόρτες εκδοτικών οίκων, που παραμένουν για τους πολλούς ερμητικά κλειστές. Οφείλει να συνεχίζει να προσπαθεί. Αν όχι για τη δική του, κάτι άκρως λυπηρό αλλά αληθές, έστω για τις επερχόμενες γενιές.

13. Πως θα χαρακτηρίζατε τη λογοτεχνική παραγωγή σήμερα;

Η λογοτεχνική παραγωγή παγκοσμίως, αλλά ακόμα και στη μαστιζόμενη χώρα μας είναι αρκετά πλούσια, σε ό,τι αφορά την ποσότητα, δηλαδή αντιστρόφως ανάλογη των πιθανοτήτων ή/και των προσδοκιών. Παρά την κρίση, ή καλύτερα ενάντια στην κρίση, και φυσικά λόγω της κρίσης. Μια κρίση – είτε αυτή είναι οικονομική είτε προερχόμενη είτε συνεπεία αυτής είναι και κρίση αξιών – οξύνει τα συναισθήματα και τα βιώματα, προκαλεί μεγαλύτερες αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις. Και βέβαια αποτελεί τη συνταγή για έμπνευση, ενδοσκόπηση, διαλογισμό. Ο πόνος, ειδικά ο ψυχικός, δίνει το έναυσμα για την εξωτερίκευση των οδυνηρών συναισθημάτων. Στόχος η νουθεσία, αλλά κυρίως η προσωπική λύτρωση. Άλλωστε στις πλέον πονεμένες σελίδες της ιστορίας μιας χώρας αναδεικνύονται μεγάλα ταλέντα που μεγαλουργούν, βλέπε στη χώρα μας στην περίοδο της κατοχής, του εμφυλίου, των πολιτικών ταραχών. Ο λογοτέχνης με τη γραφίδα του σπάει αλυσίδες κόντρα στην εποχή και τις αντιξοότητές της. Η λογοτεχνία ανέκαθεν αποτελούσε το καλύτερο αγχολυτικό είτε από την πλευρά του συγγραφέα είτε του αναγνώστη. Είναι το καταφύγιο της κάθε ψυχής που απελευθερώνεται με τα φτερά της φαντασίας μέσω του λόγου και φυσικά της ανάγνωσης αυτού. Σε ό,τι αφορά τώρα την ποιότητα αυτών των έργων, δεν έχει σημασία για μένα αν δεν είναι όλα τα έργα αξιόλογα ή από τη στόφα εκείνων που θα μείνουν στην ιστορία. Σημασία έχει η λογοτεχνική παραγωγή να έχει μια συνέχεια. Ο χρόνος είναι εξάλλου εκείνος που θα καταδείξει ποια από τα έργα ήσαν πραγματικά σπουδαία και ποιοι λογοτέχνες θα περάσουν στο βιβλίο της ιστορίας με χρυσά γράμματα.

14. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός Best Seller;

Παρά την κρίση σήμερα, υπάρχουν βιβλία που γίνονται Best Seller. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό. Τα συστατικά της επιτυχίας είναι κυρίως μια δυνατή ιστορία, το όνομα ενός δημοφιλούς συγγραφέα και σίγουρα ένας καλός εκδοτικός οίκος με ένα επιτελείο από ειδικούς του μάρκετινκ να το προωθεί. Για να το μάθει ο κόσμος και να πάει από στόμα σε στόμα ο τίτλος. Βέβαια υπάρχουν πολλές καλές και δυνατές ιστορίες που μένουν δυστυχώς στα συρτάρια, επειδή οι συγγραφείς τους είναι άγνωστοι στο κοινό και οι εκδότες δεν τολμούν να επενδύσουν σε αυτούς. Αυτά ωστόσο μπορεί να αποτελέσουν τα ευπώλητα του μέλλοντος, όπως έγινε με τα Χρονικά της Νάρνια του Λιούις, και τα βιβλία φαντασίας του Τόλκιν (βλ. Άρχοντα των Δαχτυλιδιών), που ενώ γράφτηκαν στα 1950 έγιναν παγκόσμιες επιτυχία μισό αιώνα περίπου μετά!

15. Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε; 

Θα επέλεγα σαφέστατα το έντυπο, γιατί το βιβλίο είναι ένας θησαυρός που φυλάσσεται με ευλάβεια στη βιβλιοθήκη και παραμένει εκεί για μεταγενέστερη δεύτερη και τρίτη ενδεχομένως  ανάγνωση, αλλά και για τις επόμενες γενιές. Είναι ένας φίλος παντοτινός. Ωστόσο, επειδή η ζωή και η τεχνολογία στην εποχή μας εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, οι νέοι σήμερα προτιμούν να μπαίνουν σε μια ιστοσελίδα και να διαβάζουν από εκεί κάποιο βιβλίο. Αυτή ενδεχομένως αποτελούν τη νέα γενιά αναγνωστών. Ας μην τους απουαρρύνουμε. Από το να μην ασχοληθούν καθόλου με τη λογοτεχνία, προτιμητέο είναι να διαβάσουν ένα βιβλίο της αρεσκείας τους, έστω μέσα από τις νέου τύπου συσκευές που καθιστούν δυνατή την ανάγνωση με το άγγιγμα του δαχτύλου πάνω στην οθόνη. Αν αισθάνονται καλύτερα και ανετότερα με τον τρόπο αυτό, ας διαβάζουν με τον τρόπο αυτό. 

16.  Ποια συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;

Να διαβάζει πολύ, να είναι παρατηρητικός, να προσπαθεί να φανταστεί τι μπορεί να κρύβεται πίσω από το φαίνεσθαι. Αυτό είναι και κάτι που με παρότρυνε να κάνω ο αείμνηστος Τάσος Αθανασιάδης, όταν μου ζήτησε να τον συναντήσω στο Ίδρυμα Κώστα Ουράνη, όπου τότε εκτελούσε χρέη Προέδρου. Αφού με επαίνεσε για το εύρος των σπουδών μου και για τη γραφή μου, μου έδωσε τη συμβουλή να κοιτάζω περισσότερο με τα μάτια γύρω μου. Ίσως επειδή διέβλεψε από το διήγημά μου που είχε στα χέρια του ότι περισσότερο έβλεπα με τα μάτια της φαντασίας και της ψυχής μου... Είχε φυσικά δίκιο. Επίσης θα συμβούλευα έναν νέο λογοτέχνη να ακολουθεί την καρδιά του και να μην πτοείται από την εποχή και τις όποιες δυσκολίες της. Αυτή είναι η εποχή τους και σε αυτήν οφείλουν να δημιουργήσουν. Άλλωστε, εμείς οι λογοτέχνες τις περισσότερες φορές γράφουμε πρωτίστως για εμάς, για την δική μας ψυχή, για τη δική μας λύτρωση. Συνεπώς, να μην σταματά να γράφει, να εξασκείται, να ακονίζει τη γραφίδα του, για να γίνεται ολοένα και καλύτερος, να ανεβαίνει διαρκώς στα ανηφορικά μονοπάτια του πνεύματος.

17. Τώρα ας περάσουμε στην πλευρά του αναγνώστη. Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;

Φέτος κατάφερα να ολοκληρώσω τις «Άγριες θάλασσες» της Τέσυς Μπάιλα. Ένα εξαιρετικό βιβλίο, που με την ιδιαίτερη αφηγηματική πένα της συγγραφέως εξιστορεί την αληθινή ιστορία του καπετάνιου Μιλτιάδη Χούμα με το καϊκι του την «Ευαγγελίστρια», που αφιερώθηκε στη διαφυγή στα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Υπέροχης πλοκής μυθιστόρημα, άκρως διδακτικό για εμάς που δεν ζήσαμε αυτήν την τόσο έντονη, βίαιη, αλλά και ηρωική εποχή. Την εποχή που «οι ψυχές ήταν φτιαγμένες από ακριβό μέταλλο, τότε που την ιστορία την έγραφαν οι απλοί άνθρωποι», όπως γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Γιατί η «Ευαγγελίστρια» δεν μετέφερε μονάχα ανθρώπους, μα κυρίως την ελπίδα της εθνικής μας ανάτασης στη θάλασσα του Ομήρου. Επόμενος σταθμός η πολυαγαπημένη τριλογία της Άννας Γαλανού, επίσης βασισμένη σε ιστορικά στοιχεία.

18. Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;

Η αλήθεια είναι ότι πολλοί συγγραφείς έχουν αιχμαλωτίσει την καρδιά μου. Από Έλληνες ξεχωρίζω τους Ζωρζ Σαρή, Άλκη Ζέη, Άννα Γαλανού, Daphne du Maurier, Τερζάκη, Αθανασιάδη, Καραγάτση, Μυριβήλη, Παπαδιαμάντη, Κάλβο, Σουρή, Shakespeare, Honoré de Balzac, αδελφές Brontë, Oscar Wilde, Hemingway, Conan Doyle. Ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί σε πολλές σελίδες...

19. Ποια είναι τ’ αγαπημένα σας βιβλία;

Πολλά και φοβάμαι πως θα αδικήσω κάποια αριστουργήματα της εποχής μου, γι αυτό θα αρκεστώ στην κατονομασία κλασικών διαχρονικών τίτλων. Θα έλεγα μεταξύ πολλών άλλων το αριστούργημα εποχής «Πριγκιπέσα Ιζαμπώ» του Άγγελου Τερζάκη, έπειτα το «Μυθιστόρημα των Τεσσάρων», τα εκπληκτικά «Η σπουδαιότητα τoυ να είσαι ειλικρινής» και «Η βεντάλια της Λαίδης Γουίντερμιρ» του Oscar Wilde, την «Μεταμόρφωση» του Kafka, τους «Χορευτές» του Conan Doyle και την «Ποντικοπαγίδα» της Agatha Christie, τα άπαντα του Καβάφη...

20. Τελευταία ερώτηση. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια στο χώρο της λογοτεχνίας;

Κατ’ αρχήν ο μεγάλος μου στόχος είναι να διαβάσω όσο περισσότερα έργα λογοτεχνίας συγχρονικά και κυρίως διαχρονικά, και βεβαίως να αναδείξω ακόμα περισσότερες πτυχές της λογοτεχνικής μου φύσης, καθώς αρέσκομαι στο να πειραματίζομαι με νέες δομές και φόρμες. Επίσης, θα ήθελα να βοηθήσω στο να αναδειχθούν νέοι λογοτέχνες, κάτι που ήδη έχω ξεκινήσει, καθώς διαβλέπω πως υπάρχουν μικρά διαμαντάκια κάπου θαμμένα που πρέπει να βγουν στην επιφάνεια. Τουλάχιστον θα προσπαθήσω να εξορύξω όσα κρύβονται γύρω μου. Στον ίδιο άξονα στοχεύω να κάνω τους μαθητές μου να αγαπήσουν περισσότερο τη λογοτεχνία μέσω της φιλαναγνωσίας που προωθώ από τη σχολή μου ξένων γλωσσών και μέσω προγραμμάτων φιλαναγνωσίας σε δημόσια σχολεία. Είναι απαραίτητο να γίνουν τα βιβλία πιο αγαπητά στα μικρά παιδιά που ζουν με το κινητό ή την ταμπλέτα ως φυσική προέκταση του χεριού τους. Και το μεγάλο στοίχημά μου με τον χρόνο είναι να ολοκληρώσω ημιτελή μου έργα και να φέρω τους ήρωές τους από την αφάνεια στο φως. Αν είμαι αρκετά τυχερή να αγαπηθούν από το ευρύ κοινό, αυτό είναι κάτι που θα δείξει ο χρόνος.

*     *     *

ΑΠΩΛΕΙΑ
(της Ειρήνης Ντούρα-Καββαδία) 

Σπαραχτικές κραυγές-μαστίγια με βία έσκισαν, 
Την αβάσταχτη σιωπή 

Οι αισθήσεις αίφνης νέκρωσαν
Κι όλων οι καρδιές ράγισαν

Θρύψαλα φριχτά ενός απαίσιου παρελθόντος
Στην αναίτια ριπή.

Οι σειρήνες της θλίψης ανέλαβαν τα ηνία
κι οι γλυκές φωνές σίγησαν
στις σχολικές αυλές, νεκρική ησυχία…

Πέσαν κι απ’ τα δέντρα οι καρποί
Τα κλαδιά ωσάν νεκρά ρίγησαν
Κι απλώθηκε παντού οργή.

Τα δάκρυα κι αυτά πέτρωσαν
Τα μάτια όταν σφάλισαν
Παντοτινά ψυχρά, αιώνια μοναχά

Καθώς τα σκέπασε η άγια Γη,
“Χους εις χουν”, και στάχτες απέβησαν. 

Τα λούλουδα στερνά πρόσδωσαν
Την πολύτιμη ευωδιά τους στην πηγή της ζωής

Υποσχόμενα ποτέ ξανά μη νιώσουν ζωντανά 
Σαν την αγνή αγάπη τους πρόδωσαν
Και χάραξε εβένινη αυγή, φέροντας αίμα και οδύνη.

Ολόγυρα στα ασημένια νέφη και το δρολάπι
Ο ήλιος έλαμψε σκληρός, κρύος κι άηχος
και ξάφνου πρόβαλε αβάσταχτη αμαρτία

Οσάκις παιδί μάταια αναζήτησε αγάπη
Χτυπήθηκε με μίσος και με βία

Ή - απείρως πιο διαστροφικά -
Απωλέσθη αδιάφορα, με απαξία...

Αισιόδοξο Απόφθεγμα
(της Ειρήνης Ντούρα-Καββαδία) 

“Μόνον η αισιοδοξία 
που πηγάζει από την παιδεία μας 
θα γίνει το όπλο και η ασπίδα μας 
που θα δυναμώσει 
και θα προστατεύσει
τη νέα γενιά
... αφού τα παιδιά μας
αποτελούν τη μοναδική μας ελπίδα 
για ένα καλύτερο αύριο, 
ένα πιο δίκαιο ξημέρωμα,
εκεί όπου χαράζει ο ήλιος 
              που αξίζουμε να μας φωτίζει!"

Όλυμπος, το βουνό των θεών
Τριλογία
(της Ειρήνης Ντούρα-Καββαδία) 

Ι.

Των προγόνων μας απάτητο κάστρο 
οικία αντάξια των δώδεκα θεών 
μεγαλείο εμπρός στα μάτια των θνητών 
λάμπεις ωσάν προαιώνιο άστρο.  

Απρόσιτος, μα και συνάμα προσηνής, 
στα σπλάχνα φλόγα θρέφεις αίγλης θεϊκής 
ασύγκριτα ένδοξης εποχής αλλοτινής 
του σώματος και νου υπεροχής.  

Λίκνο ανδρείας κι αρετής 
βωμός κάθε καλαίσθητης ψυχής 
από ψηλά τον τόπο αγναντεύεις 
τα νέφη απ' τα ουράνια διαφεντεύεις.  

Αγλάισμα απόλυτης ελευθερίας 
φτερούγισμα ηχείς αδούλωτου πουλιού 
σύμβολο πανάρχαιας λατρείας 
στα χείλη τρέμεις άγγιγμα πρωινού φιλιού. 

Συ, που στις αθέατες κορφές σου 
θεούς φιλόξενα αγκάλιασες 
και μ' έρωτες κρυφούς και ζηλευτούς 
μέσα από πόθους θεϊκούς αγάλλιασες,  

αθάνατο, τρανό βουνό, 
του Δία άντρο παντοτινό
απρόσιτη φωλιά των περήφανων αητών 
αέναη έμπνευση των απανταχού ποιητών...


ΙΙ.


Στα μέρη σου πλανάται η σιγή
αγέρωχης,  αδούλωτης ψυχής 
κι ο αγέρας που σε διαπερνά ριγεί 
από δέος κλασικής εποχής.  

Νερά καθάρια,  διαυγή 
χιμούν από κρυστάλλινες πηγές 
και μελωδίες αντηχούν στη γη 
κλείνοντας όποιες εσώτερες πληγές.  

Νέκταρ κυλάει στα ρυάκια σου 
κι αμβροσία ρέει απ' τα κλαριά σου - 
κανένας δε μένει ασυγκίνητος 
εμπρός στη θεία ομορφιά σου.  

Απόθεμα απαράμιλλου μεγαλείου 
λάμψη χύνεις παντού υπέρλαμπρου ηλίου 
σα θρόνο μεγαλόπρεπο αποτελείς του ιδίου
του πατέρα του ουράνιου βασιλείου.  

Όσες και αν μού 'δινε ο Θεός ζωές 
πραγματικά ποτέ δε θά 'ταν αρκετές 
για ν' ατενίζω τις μαγευτικές,
απίστευτα μοναδικές σου ανατολές!  


ΙΙΙ.


Αθάνατοι θεοί κοιμήθηκαν στην τρυφερή αγκαλιά σου 
ήρωες ζηλευτοί τράφηκαν στα σωθικά σου, 
Τιτάνες πολέμησαν στα φαράγγια τα κρυφά σου 
νύμφες πανώριες λούστηκαν στα γάργαρα νερά σου. 

Σώπα κι αφουγκράσου!  

Δρυάδες ακόμα πλένουνε τα κάλλη τους στους ποταμούς 
- φαντάσου!  
Κι ο Παν τις συνοδεύει με τη μαγική 
του μοναδικού αυλού του μελωδία μυστική, 
σαν πρώτα από την άρπα δουλεμένη 
του Φοίβου απαράμιλλα παιγμένη,
στ' αυτιά μας αντηχεί άκρως ερωτική. 

Κι οι Σάτυροι στήσαν ξανά τρελό χορό 
κι οι θεοί σαν να ξυπνήσαν από ύπνο χρόνιο 
- ύπνο γλυκό, ύπνο βαθύ - 
στις κλίνες πάνω του θείου όρους 
προσμένοντας μήπως και φανερωθεί 
η ανατολή μιας άλλης εποχής 
σαν κάποτε επικά ηρωικής, 

που κάποιος άξιος θα βρεθεί 
τους θείους να δρέψει πάλι σπόρους 
που είχαν για αιώνες ξεχασθεί 
μέσα στης λήθης το βασίλειο, το χθόνιο.. 

βραβευμένη διεθνώς τριλογία 

*     *     *

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΙΡΗΝΗ ΝΤΟΥΡΑ-ΚΑΒΒΑΔΙΑ

Συγκριτική & Υπολογιστική Γλωσσολόγος MSc. (ΕΚΠΑ-ΕΜΠ), Εκπαιδευτικός, Μεταφράστρια, Συγγραφέας

Ιδιοκτήτρια Εκπαιδευτηρίων & Μεταφραστικού Ομίλου 
«Ακαδημία-Academy Centres Ντούρα-Καββαδία»

Διεθνώς βραβευμένη Λογοτέχνης – Ποιήτρια

Ιδρύτρια του Δικτύου Ένωσης/Αρωγής Γυναικών FAAN

Irene_doura@yahoo.com – f/b – Irene Doura-Kavadia

Η Ειρήνη Ντούρα–Καββαδία, με καταγωγή από την Άνδρο, γεννήθηκε στην Αθήνα. Ασχολήθηκε από μικρή με τα γράμματα και τον πολιτισμό, μελετώντας ασταμάτητα στα ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά και αργότερα ισπανικά, ούσα το μικρότερο μέλος της δανειστικής βιβλιοθήκης. Λάτρης των βιβλίων και της συγγραφής, ακολούθησε τη Μούσα από νωρίς, ξεκινώντας να γράφει από την ηλικία των εννέα, ενώ μόλις στα δώδεκα χτυπούσε στα πλήκτρα της γραφομηχανής της τα πρώτα της διηγήματα. Αριστούχος σε Γυμνάσιο και Λύκειο, εισήλθε 8η πανελληνίως στο τμήμα Γερμανικής Γλώσσας & Φιλολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας. Με την αποφοίτησή της απέκτησε ειδίκευση (ΜΑ) στη Συγκριτική Γλωσσολογία μοντέρνων Ευρωπαϊκών γλωσσών, και κατόπιν επελέγη για το  Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Γλωσσικής Τεχνολογίας-Μηχανολογίας (MSc) (Συνεργασία του τμήματος Γλωσσολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας, του τμήματος  Ηλεκτρονικών Υπολογιστών & Ευφυών Συστημάτων και Ρομποτικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου). Κατά την Πρακτική της εργάστηκε εθελοντικά ως μέλος της ερευνητικής ομάδας του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» (Τμήμα Μικροηλεκτρονικής) και συμμετείχε στα πλαίσια της Διατριβής της στο Παγκόσμιο Συνέδριο Τεχνητής Νοημοσύνης στη Σάμο, η οποία και δημοσιεύθηκε στα πρακτικά της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας (Irene Doura et al. -Paper 2004). Έκτοτε εργάστηκε ως εκπαιδευτικός, καθηγήτρια ξένων γλωσσών, μεταφράστρια, επιμελήτρια κειμένων, εισηγήτρια σεμιναρίων και επιστημονική συνεργάτης δικηγορικών γραφείων και διαφόρων εταιρειών. Από το 2003 έχει δικό της μεταφραστικό γραφείο και από το 2010 διευθύνει τα Εκπαιδευτήρια Ντούρα-Καββαδία (Κέντρα 20  Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης, Πληροφορικής και Σεμιναρίων ΑCADEMY CENTRES-ΑΚΑΔΗΜΙΑ). Για την άψογη προετοιμασία των μαθητών της στις εξετάσεις γλωσσομάθειας, τα εκπαιδευτήρια έχουν λάβει τιμητική διάκριση από διάφορους φορείς πιστοποίησης της Ελλάδας και του εξωτερικού (ενδεικτικά Hellenic American Union – Michigan University), ενώ δύο αγγλικά λογοτεχνικά βιβλία της διδάσκονται σε ιδιωτικά σχολεία-κολέγια και αποτελούν επιλογή εξεταστέας ύλης για Gnossis Assessment – TIE Exams.

Η ίδια ως λογοτέχνης (συγγραφέας, ποιήτρια, δοκιμιογράφος, χρονογράφος, αρθρογράφος, στιχουργός) έχει λάβει μέρος σε μία πληθώρα λογοτεχνικών διαγωνισμών και έχει αποσπάσει βραβεία, επαίνους και τιμητικές διακρίσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό, όπως επί παραδείγματι κατά δύο συναπτά έτη το 1ο Διεθνές Βραβείο «Ποίησης και Πεζογραφήματος» & το 1ο Διεθνές Βραβείο Αυτοτελούς Ποίησης για ξένους συγγραφείς (Πίζα, Ιταλία - 2010, 2011), καθώς και το 1ο Διεθνές Βραβείο Δοκιμίου 2011 (Αυστραλία). Είναι μέλος της Ένωσης Συγγραφέων και Ποιητών “World Poets Society”, της Διεθνούς Ένωσης Καλλιτεχνών και Συγγραφέων Αμερικής (IWA), του Ομίλου για την UNESCO ΤΛΕΕ, της Διασπορικής Λογοτεχνικής Αυστραλίας, και της διεθνούς εκστρατείας “World Peace Academy Campaign”, που προωθεί την έννοια και τη σπουδαιότητα της παγκόσμιας Ειρήνης. Έργα της περιελήφθησαν στον 27ο & 29ο Λογοτεχνικό τόμο της Μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας Χάρη Πάτση (2014, 2017), στον 1ο συλλογικό τόμο ποίησης του Ομίλου για την UNESCO ΤΛΕΕ (2015) με τίτλο «Σύγχρονοι Έλληνες Ποιητές» και στην Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Γραμμάτων και Τεχνών της Αμφικτυονίας Ελληνισμού (2015, 2019). Επιπλέον, έργα της έχουν δημοσιευθεί στην Ελλάδα στα λογοτεχνικά περιοδικά «Λέξημα», «Κελαινώ», «Δευκαλίων ο Θεσσαλός», «Σοδειά», «‘Ίαμβος», «Κρυφό Σημειωματάριο των Ποιητών», «Περιήγηση», «Χρυσό Σημειωματάριο Ποίησης», «Ιδεόπνοον», «Επύλλιον», «Πνοές Λόγου και Τέχνης», στην τοπική εφημερίδα «Αγγελιαφόρος» Βορείων Προαστίων, αλλά και στο εξωτερικό σε συλλογικές ανθολογίες “Poets for World Peace, Vol. II” (Canada 2010), “Trirema e Poezise Joniane” (Ag. Saranta 2017), στην εθνική εφημερίδα της Αλβανίας Nacional, Pense Aqui-revista de arte postal, καθώς και σε διάφορους διαδικτυακούς τόπους (μεταξύ αυτών poetics.gr, apostaktirio.gr, Regardingpoetry.wordpress.com, καθώς και σε άλλους ιστοτόπους στην Ινδία, την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Βραζιλία, το Βέλγιο, καθώς και σε χώρες της Βαλκανικής). Έχει συμμετάσχει σε Φεστιβάλ Τεχνών και Πολιτισμού (Γκάζι, Μοναστηράκι, Σουφλί, Θεσσαλονίκη), στο Συμπόσιο Ποίησης «Ιόνια Οδός» στην Αλβανία, σε γκαλερί και μουσεία (ενδεικτικά Διεθνές Μουσείο Νερού), και σε άλλα καλλιτεχνικά-πολιτιστικά δρώμενα είτε ως ποιήτρια-συγγραφέας είτε ως εισηγήτρια-γλωσσολόγος. 

Έχει συμμετάσχει επίσης σε ποιητικές–μουσικές παραστάσεις όπως στην εκδήλωση «Η Μουσική-Ποιητική των Χριστουγέννων» που συνδύασε απαγγελία Χριστιανικής ποίησης με σύνολο κλασικής μουσικής, καθώς επίσης πλαισίωσε εκδηλώσεις καταξιωμένων καλλιτεχνών όπως είναι η Άννα Μπιθικώτση και ο Σωτήρης Δογάνης με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ποίησης και την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας. Ιδιαίτερη μνεία οφείλει να γίνει στη συνδιοργάνωση - εικαστικό διαγωνισμό των δημοτικών σχολείων με τίτλο «Αφυπνίζοντας τους νέους υπέρ του Περιβάλλοντος» του Δήμου Π. Φαλήρου υπό την αιγίδα του Ομίλου UNESCO ΤΛΕΕ, με την ομάδα των μαθητών και των καθηγητών της Ακαδημίας της (που συμμετείχε και ως χορηγός της εκδήλωσης), όπου εκπονήθηκε το design και η παρουσίαση - επίδειξη μόδας γυναικείων ρούχων φτιαγμένων εξ ολοκλήρου από ανακυκλώσιμα υλικά, στη συμμετοχή της με το ποίημά της «Ο Μουσικοδιδάσκαλος» προς τιμήν του Γεώργιου Χατζηνίκου κατόπιν αναγόρευσής του σε Ακαδημαϊκό, όπως επίσης και στη συμμετοχή της ως μία εκ των τριών φιλοξενούντων ποιητριών της εκδήλωσης «Λόγου και Πάθους... Ενατένιση» υπό την αιγίδα του Δήμου Π. Φαλήρου και του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών Λόγου και Επιστημών Ελλάδος, όπου απαγγέλθηκαν ποιήματα από την ομώνυμη ανθολογία της με τίτλο «Ενατένιση» από τους διακεκριμένους ηθοποιούς και πρεσβευτές του πολιτισμού Νίκο Βερλέκη και Πάρι Κατσίβελο. Πολλές είναι και οι συμμετοχές της ως ομιλήτρια σε παρουσιάσεις βιβλίων, ημερίδες, πολιτιστικά δρώμενα, κ.α., όπως τις εκδηλώσεις με αφορμή το λογοτεχνικό έργο της ίδιας (Πολιτιστικό Κέντρο Φλοίσβου Παλαιού Φαλήρου 2016, 2017), την συμμετοχή της στο διεθνές πάνελ καθηγητών-συγγραφέων Αγγλικής γλώσσας στην Διεθνή Έκθεση Εκδοτών βιβλίου ως εκπρόσωπος των εκδόσεων Archer (International Publishers Exhibition, Divani Caravel, Σεπτέμβριος 2016), την Ημερίδα Φιλαναγνωσίας που διοργανώθηκε από τα εκπαιδευτήρια Γιαννόπουλου (Γλυφάδα, Νοέμβριος 2016), την παρουσίαση του θεατρικού της έργου «Λεωνίδας, ο Υπέρτατα Ανδρείος», που ανέβασαν παιδιά του Δημοτικού των εκπαιδευτηρίων Γιαννόπουλου (Ξενοδοχείο Όασις και Πολυχώρος, θέατρο Δήμου Π. Φαλήρου 2017), την παράσταση με δρώμενα, παραμύθια και παρουσιάσεις projects στην αγγλική γλώσσα από τα παιδιά της Ακαδημίας της (Πολυχώρος, θέατρο Δήμου Π. Φαλήρου, Φλοίσβος, Πνευματικό Κέντρο ΑΜφιθέας 2017-2019), την βραδιά-αφιέρωμα στον Νίκο Καββαδία στην Πινακοθήκη του Πειραιά (Μάιος 2017), την εκπροσώπηση της χώρας μας και του Ομίλου για την UNESCO στο ποιητικό συμπόσιο στους Άγιους Σαράντα (Σεπτέμβριος 2017), την παρουσίαση του έργου άλλων λογοτεχνών, κ.α. Έχει κάνει ημερίδες Φιλαναγνωσίας σχετικά με το λογοτεχνικό της έργο και σε δημόσια σχολεία, όπως στο 7ο και το 5ο Δημοτικό σχολείο Π. Φαλήρου σε τάξεις Γ-Δ-Ε-ΣΤ με μεγάλη επιτυχία.

Τέλος, ως ιδιοκτήτρια της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ξένων γλωσσών Ντούρα-Καββαδία, έχει συμμετάσχει σε δεκάδες χορηγίες που ενισχύουν το έργο σχολικών συλλόγων και άλλων ιδιωτικών φορέων της Αθήνας, σε ημερίδες σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού ως εισηγήτρια και/ή χορηγός, καθώς και εκδηλώσεις-δρώμενα που προάγουν τις γλώσσες, τις τέχνες και τον πολιτισμό στην Ελλάδα και το εξωτερικό (NGO Ecose, World Water Museum Installation). Από το 2011, λόγω της μεγάλης της αγάπης για τα παιδιά και για τη διδασκαλία εν γένει, δίδαξε αφιλοκερδώς – κατόπιν ευγενούς πρόσκλησης του Δήμου Παλαιού Φαλήρου επί έξι συναπτά έτη - την αγγλική γλώσσα σε δημόσιους παιδικούς σταθμούς, μυώντας τη νέα γενιά στην πρώτη ξένη γλώσσα. Για το πολισχιδές και πολυεπίπεδο έργο της εν γένει τιμήθηκε με το Φωτογραφικό Άλμπουμ και με το Βιβλίο της Πόλης του Π. Φαλήρου από τον Δήμαρχο και την Αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος-Υπεύθυνη Δημοτικών Βιβλιοθηκών Π. Φαλήρου, με επαίνους και διακρίσεις από τους Αργοναύτες, τον Πειραϊκό Σύλλογο, τον Δήμο Χορτιάτη, τον Δήμο Σαλαμίνας, την Ένωση για την Ελληνική Πολιτιστική Κληρονομιά, την Ομάδα Φίλων Πολιτισμού της Στουτγκάρδης υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας, τον Ελληνικό Λογοτεχνικό Σύνδεσμο Βαυαρίας, τον Δήμο Χαλανδρίου, το Καφενείο των Ιδεών–Σικελιανά και τον Δήμο Σαλαμίνας, την Ένωση Φίλων των Επτανήσων, την Ένωση Σμυρναίων-Μικρασιατών Βορείου Ελλάδας, τον Λαογραφικό Όμιλο Μελίκης, το Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Λέρου, την Εταιρία Τεχνών-Επιστήμης & Πολιτισμού Κερατσινίου, τις Ενώσεις Ελλήνων Πολιτισμού και Ανάπτυξης, την καλλιτεχνική Ομάδα Θύρσος, την ΕΠΟΚ Κύπρου, την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, τον Διεθνή Λογοτεχνικό Όμιλο Giovanni Gronchi, κ.ά., ενώ αναγορεύθηκε σε High Rank Executive Member της διεθνούς εκστρατείας “World Peace Academy Campaign”, που προωθεί παγκοσμίως την έννοια της παγκόσμιας Ειρήνης. Προσφάτως αναγορεύθηκε μέλος του Σωματείου της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς, ενώ περιλαμβάνεται ως μία από τις επιτυχημένες γυναίκες καριέρας στον τόμο WHO is WHO Ελλάδας με τίτλο «Γυναίκες–Ηγέτες στον χώρο των επιχειρήσεων 2018-2019». Από τη διάκρισή της αυτή εμπνεύστηκε ιδρύοντας το ΔΙΚΤΥΟ Ένωσης/Αρωγής Γυναικών FAΑN Νοτίων Προαστίων, με στόχο την αλληλοϋποστήριξη των γυναικών στο χώρο των επιχειρήσεων, αλλά και της εθελοντικής προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο της εγγύς και ευρύτερης περιοχής, που χαιρετήθηκε από πολλούς εξέχοντες φορείς και ήδη απαριθμεί αρκετά μέλη. Μάλιστα συνδιοργάνωσε ως φορέας με την αιγίδα της την 1η Γιορτή και Βράβευση της Γυναικείας Επιχειρηματικότητας και Προσφοράς στον Δήμο Π. Φαλήρου, που χαιρετήθηκε ως νεοσύστατος θεσμός.

Ως άνθρωπος είναι ειλικρινής, εργατική, δυναμική και δραστήρια, ούσα ταυτόχρονα μητέρα και σύζυγος, ενώ με τις πολισχιδείς δράσεις της περνά το μήνυμα πως όταν θέλει κάποιος, μπορεί!

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

«Μιλένια – Το Παραμύθι της Νέας Χιλιετίας»

Πολυεκδοτική Αθηνών (1999)

«Το Αστέρι των Χριστουγέννων και άλλα διηγήματα»

Πολυεκδοτική Αθηνών (1999)

«Ο  Άγνωστος Χ»

(αστυνομικό διήγημα-συμμετοχή στο βιβλίο «Αποκάλυψη»

15 πανελληνίως βραβευθέντων διηγημάτων – εκδόσεις  Ανατολικός 2009)

«Ενατένιση», Ποιητική ανθολογία βραβευθέντων ποιημάτων (Ίδια έκδοση, 2012)

Αφιέρωμα στη λογοτέχνιδα με έξι βραβευμένα ποιήματα και ένα πεζό στον 27ο & 29ο τόμο της Μεγάλης Λογοτεχνικής Εγκυκλοπαίδειας Χάρη Πάτση 2014 και 2017 

 Μετάφραση στη Γαλλική γλώσσα των παιδικών διηγημάτων της Ιωάννας Μάστορα “Douce Lune” (Γλυκιά Σελήνη) & “Rendez-moi mon cerf-volant!” (Δώστε μου πίσω τον αετό μου!) 

Συμμετοχή με βραβευμένα Ποιήματα και Πεζά στις Ανθολογίες–συλλογικούς τόμους των εκδόσεων Όστρια «Περί Έρωτος», «Φως και Σκότος», «Ανθολόγιο Παραμυθιών -1», «Ανθολόγιο Διηγημάτων -1» , «Λογοτεχνικό Ανθολόγιο», «Περί Φωτός», «Ανθολογία Ποιήσεως» και στα «Θεατρικά Μονόπρακτα Ι & ΙΙ»

“The Six Napoleons” – A Sherlock Holmes adventure – adaptation. Εκπαιδευτικό Διήγημα στην Αγγλική γλώσσα με δίγλωσσο γλωσσάριο και ερωτήσεις γλωσσικές και κρίσεως προς τους σπουδαστές (Easy Reader approved by the Sherlock Holmes Society, London) ηλεκτρονική έκδοση e-book – EasyWriter.gr, 2015)

«Ο Μπάρμπα$, ο Αμερικάνο$» – Πανελληνίως βραβευμένο Διήγημα (ολοκληρωμένη ηλεκτρονική έκδοση e-book EasyWriter.gr - 2015)

Συμμετοχή με έξι ποιήματα στον τόμο "Σύγχρονοι Έλληνες Ποιητές" του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών Λόγου κι Επιστημών Ελλάδας (2015)

 Συμμετοχή στη «Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Γραμμάτων και Τεχνών» της Αμφικτυονίας Ελληνισμού (2015 & 2018)

«Δικαίωμα στην Ειρήνη» - βραβευμένο παιδικό διήγημα - Ύμνος στην παγκόσμια Ειρήνη, που συνοδεύεται από τρία εννοιολογικώς με το διήγημα συνδεόμενα ποιήματα (ηλεκτρονική έκδοση e-book EasyWriter.gr – 2015)

«Ένοχο Μυστικό» - βραβευμένο διήγημα με 4ο Πανελλήνιο βραβείο (ηλεκτρονική έκδοση e-book EasyWriter.gr – 2015)

« Indie – for Independence! » Πρωτότυπο Εκπαιδευτικό Διήγημα στην Αγγλική γλώσσα (Reader) ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό με δίγλωσσο λεξικό και ερωτήσεις γλωσσικές και κρίσεως προς τους σπουδαστές (2016-Εκδόσεις Archer)

ΜΑΡΙΑΝΤΑ – Αστυνομική Νουβέλα (Εκδόσεις Αρισταρέτη, 2016)

«Λεωνίδας, ο Υπέρτατα Ανδρείος!» - Θεατρικό Έργο υπό την αιγίδα του Ομίλου για την UNESCO ΤΛΕΕ, 2016

«Εντελέχειας Θεώρηση» - ποιητική ανθολογία 2018 easywriter.gr

«Ο Ταύρος που έγινε... αρνάκι!» - anti-bullying campaign – προσεχώς από τις εκδόσεις Αρναούτη 2019

«H Bίβλος του Θανάτου» - βραβευμένο με 3ο Πανελλήνιο βραβείο αστυνομικό μυθιστόρημα, προσεχώς η έκδοσή του

Μετάφραση του εικαστικού λευκώματος «Συμπαντισμός» της ιστορικού τέχνης & εικαστικού Μαρίας Δημητριάδη

  Μεταφράσεις βιβλίων και περί των 1.000 εφευρέσεων ευρεσιτεχνίας (γερμανικά, αγγλικά), σειρών ντοκυμαντέρ για Αμερικανικό Πολιτιστικό Οργανισμό και Μουσεία ανά τον κόσμο, καθώς και στίχων τραγουδιών

Συγγραφή εκπαιδευτικών εγχειριδίων στην αγγλική και γερμανική γλώσσα

Πλούσιο ανέκδοτο υλικό