Συνέντευξη με τη λογοτέχνιδα Καίτη Κουναλάκη - ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ

Ο «ΚΕΦΑΛΟΣ - Το Λογοτεχνικό Περιοδικό της Κεφαλονιάς» έχει ξεκινήση μία νέα δράση με τίτλο: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ» (ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ 3ο ΤΟΜΟ γίνονται δεκτές έως τις 31/12/2019 - ΥΠΟΒΟΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ: ΕΔΩ) και προσκαλεί όλους τους Λογοτέχνες, Ποιητές και Συγγραφείς να συμμετάσχουν σ' αυτήν. Σκοπός της εν λόγω δράσης είναι η προβολή μέσω αφιερωμάτων και συνεντεύξεων των σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών, Ποιητών και Συγγραφέων, είτε έχουν εκδώσει κάποιο βιβλίο είτε όχι και η δημιουργία του πρώτου τόμου της «Ηλεκτρονικής Εγκυκλοπαίδειας των Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών», η οποία έχει συσταθεί σε μία ανεξάρτητη ιστοσελίδα με τη μορφή ηλεκτρονικών τόμων και την έκδοση δωρεάν e-book.

Στη σημερινή μας παρουσίαση στα πλαίσια της δράσης: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ», θα σας παρουσιάσουμε τη λογοτέχνιδα, Καίτη Κουναλάκη, η οποία συμμετέχει στην «Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών» και απάντησε στις ερωτήσεις του Δημοσιογράφου, Λογοτέχνη και Εκδότη του Περιοδικού Κέφαλος, κ. Πλούταρχου Πάστρα, για το λογοτεχνικό του έργο, τα βιβλία και τη λογοτεχνία. 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΙΤΗ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ

1. Αν έπρεπε να δώσετε έναν ορισμό για τη λογοτεχνία, ποιος θα ήταν αυτός;

Λογοτεχνία είναι η τέχνη του λόγου.  Η γλώσσα, έμμετρη ή πεζή, που προκαλεί καλαισθησία, ψυχαγωγεί, ταξιδεύει και συνάμα διαφωτίζει άνετα, πλήρως  και σωστά.

2. Τι μπορεί να προσφέρει η λογοτεχνία στο σύγχρονο άνθρωπο;

Η λογοτεχνία, με τα μέσα και τους τρόπους που διαθέτει, μπορεί να εκφράσει ορισμένα μοναδικά πράγματα. Υπάρχει εδώ και πάρα πολλά χρόνια, γιατί μπορεί να ανοίξει το μυαλό και την καρδιά μας, να εναντιωθεί στα στερεότυπα, στις προκαταλήψεις, και να αμφισβητήσει τα καθιερωμένα. Η καλή λογοτεχνία είναι και επαναστατική λογοτεχνία, που πάει τα πράγματα πιο μπροστά. Ανοίγει έναν διάλογο με την ιστορία, την κοινωνία και την ίδια τη λογοτεχνία. Είναι ένας εσωτερικός διάλογος πολλές φορές, όπου οι συγγραφείς διαλέγονται μεταξύ τους, με τα κειμενικά είδη, ή ένας συγγραφέας διαλέγεται με τον ίδιο του τον εαυτό με κάτι που έγραψε σε μία προγενέστερη εποχή. Μας απομακρύνει, ακόμη, από την τυποποίηση, τη στερεοτυπολογία, τη στενομυαλιά και μας ανοίγει δρόμους γνώσης, συγκίνησης, συμμετοχής, διάδρασης, γι' αυτό και συνεχίζει να είναι αγαπητή και να παραμένει σταθερό σημείο αναφοράς γύρω μας. Η τριβή με τη λογοτεχνία, είτε με την ανάγνωση, είτε με τη γραφή, μας εξελίσσει και μπορεί να μας στρέψει σε άλλες κατευθύνσεις. 

3. Η ποίηση στις ημέρες μας δεν έχει τη θέση που κατείχε παλαιότερα. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως συμβαίνει αυτό και πως θεωρείτε ότι θα είναι το μέλλον της;

Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μία μεγάλη κρίση, στον πολιτικό, πολιτιστικό, οικονομικό, και κοινωνικό τομέα, επομένως δεν μπορεί η λογοτεχνία και η ποίηση να μείνει ανεπηρέαστη από αυτές τις συνθήκες. Δεν είναι τυχαίο ότι κάνουμε λόγο για "λογοτεχνία της κρίσης", για ποιητές, δηλαδή, και πεζογράφους που χρησιμοποιούν κατά κάποιο τρόπο την κρίση ως πρωτογενές υλικό για το έργο τους. Δεν μπορεί άλλωστε να γίνει διαφορετικά. Η λογοτεχνία είναι καθρέπτης της κοινωνικής πραγματικότητας. Τίθεται, βέβαια, ένα πολύ μεγάλο ζήτημα, κατά πόσον μπορεί να παρακολουθήσει την κρίση η λογοτεχνία που γράφεται παράλληλα με αυτήν, και αν θα πρέπει να υπάρξει κάποια χρονική αποστασιοποίηση. Όντως, το τελευταίο διάστημα βγαίνουν πολλά βιβλία, αλλά το ερώτημα είναι, πόσα από τα βιβλία αυτά αξίζουν, και πόσα από αυτά διαβάζονται; Άρα πρόκειται για κάτι αρκετά σύνθετο. 
Πολλές αξιόλογες ποιητικές συλλογές για παράδειγμα, χάνονται μέσα σ' αυτή την πληθώρα των νέων κυκλοφοριών. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι είναι μια δύσκολη εποχή για εκδόσεις στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών. Ωστόσο, η κρίση που βιώνουμε γεννά σε πολλούς ανθρώπους την ανάγκη της αντίδρασης και της αποτύπωσης ενός δραματικού βιώματος, γι’ αυτό και αυξάνονται οι εκδόσεις στον χώρο της ποίησης και της πεζογραφίας. Βέβαια, αυτό δεν είναι παράλογο, καθώς η λογοτεχνία πάντα προσπαθεί να αμφισβητήσει το κατεστημένο, να αντιταχθεί στην όποια σύμβαση, το όποιο στερεότυπο, άρα από τη στιγμή που υπάρχει γύρω μας ένα περιβάλλον ασφυκτικό και προβληματικό, δεν είναι παράξενο που όλο και περισσότεροι δημιουργοί, ποιητές και πεζογράφοι, εμπνέονται από αυτό και προσπαθούν να το αναλύσουν, ή να δουν τις επιπτώσεις του στον σύγχρονο άνθρωπο. Πάντα συνέβαινε στη λογοτεχνία και την τέχνη, μέσα από έναν διάλογο που άνοιγαν με τα τεκταινόμενα. Ο ποιητής επηρεάζεται από τον κάθε καιρό. Κι οι «μικρόψυχοι καιροί» ίσως είναι και ευλογημένοι γιατί σήμερα όποιος γράφει ποίηση με τους όρους της ποίησης, το κάνει πιστεύοντας αληθινά σ’ αυτήν χωρίς να περιμένει τίποτα. Αφού η εποχή δεν έχει τίποτα να του ανταποδώσει. Συνθήκη σκληρή, αλλά και πιο σοβαρή. 

4. Και τώρα μία δύσκολη ερώτηση. Τι σημαίνει για σας ποίηση;

Η ποίηση δεν ορίζεται, μόνο αναγνωρίζεται. Το είδος χαρακτηρίζεται από ατομικές πορείες και αναζητήσεις. Η ποίηση είναι μουσική. Και τη μουσική τη νιώθεις, δεν την εξηγείς. Η «ανάπτυξη ενός επιφωνήματος» ή ενός «στίλβοντος ποδηλάτου», όπως την όρισαν ο Βαλερί και ο Εμπειρίκος, δείχνει πως δεν ορίζεται παρά μόνο μεταφορικά. Δηλαδή με τα δικά της μέσα. Για μένα η ποίηση είναι ένας τρόπος να ορίσουμε την ελευθερία. Κι η ελευθερία είναι μια λέξη που όλο και λιγότερο αγαπάμε... είναι ιδιορρυθμία. Υπάρχουν ποιήματα γραμμένα απλούστατα, κι όμως φαντάζουν παράξενα. Όπως τα ποιήματα του Καβάφη. Ή τα δημοτικά τραγούδια, που δείχνουν τον κόσμο μαγικό, ενώ είναι βγαλμένα από αναγκαιότητα κοινωνική. Η ποίηση είναι η πρώτη αντίδραση του ανθρώπου στο μυστήριο της ζωής. Κοντά στη θεατρικότητα. Είναι ένα «Α!». Όπως την παράστησε κάποτε ο Νίκος Καρούζος. Συμπυκνώνει τον κόσμο σε μια στιγμή έκστασης. Η πεζογραφία είναι διάρκεια, χρόνος.

5. Πότε ξεκινήσατε ν’ ασχολείστε με την τέχνη του λόγου και ποιος ήταν ο λόγος που σας παρότρυνε;

Ξεκίνησα να γράφω ποίηση στην εφηβεία, από τα δεκαέξι μου, αλλά έχω κρατήσει ποιήματά μου από τα είκοσι. Μέσα από τα ποιήματα μου προσπαθώ να εκφράσω ό,τι πιο όμορφο η άσχημο υπάρχει γύρω μας ή να το προκαλέσω να συμβεί. Μέχρι πρότινος κρατούσα τα γραπτά μου κρυμμένα στο συρτάρι. Τώρα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να βγουν στο φως γιατί εγώ είμαι πλέον έτοιμη γι αυτό και αποφάσισα να τα δημοσιοποιήσω.

6. Γιατί γράφετε;

Γράφω από εσωτερική ανάγκη .Γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς…… για να ξορκίσω τις κακές και να υμνήσω τις καλές στιγμές, για να εκφραστώ και να εκφράσω. Γιατί απολαμβάνω τη διαδικασία παρόλη την οδύνη και αυτό το κομμάτι που μένει. Απο μια ενδόμυχη ανάγκη να καταγράφω όσα γίνονται γύρω μου. Αισθήματα, ιδέες, σκέψεις, εικόνες… είναι όμορφο να τα βλέπεις μετά από καιρό και να σου ξυπνάνε συναισθήματα που κάποτε ένιωσες.

7. Ποια είναι η πηγή της έμπνευσής σας; 

Η μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης είναι οι ίδιες οι εμπειρίες, αλλά το πώς διασπείρονται σε κάθε ποίημα  είναι το πιο ενδιαφέρον. Γιατί παίρνουν μορφή, διαφορετική κάθε φορά με το πέρασμα του χρόνου. Πηγή έμπνευσης για μένα είναι ό,τι μπορεί να με συγκινήσει. Μπορεί να είναι οποιοδήποτε θέμα αλλά, πιστέψτε με, δεν έχω άλλη πηγή έμπνευσης. Η επικοινωνία με τους άλλους μέσω της συναναστροφής μπορεί να γεννήσει έμπνευση. Η μεγαλύτερη πηγή της δικής μου έμπνευσης είναι η παρατήρηση. Όλης της ζωής. Και της δικής μου και των άλλων. Οι άνθρωποι. Το πώς επεξεργάζονται, το πώς βιώνουν τις καταστάσεις. Καθένας από μας κουβαλάει μια μοναδική, φανταστική ιστορία, που με προκαλεί να την ανακαλύπτω. 

8. Με ποιο λογοτεχνικό είδος ασχολείστε περισσότερο;

Με την ποίηση και το ιστορικό μυθιστόρημα.

9. Πείτε μας λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο που έχει τίτλο: «ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΠΟΡΕΙΑ». 

Το βιβλίο αυτό είναι προϊόν μακροχρόνιας μελέτης και έρευνας. Καταγράφει την πορεία των συνεπωνύμων οικογενειών (υπό την ευρεία της έννοια) σε διάστημα χρόνου οκτώ αιώνων διαβίωσης στο νησί της Κρήτης και έξω από αυτό. Μια μελέτη που για πρώτη φορά φέρνει στο φως τη γενεαλογία και την ιστορία των συγκεκριμένων οικογενειών, ενώ παράλληλα παρακολουθεί την ιστορία του τόπου και των οικογενειών του νησιού και όλης της χώρας.

Και, καθώς το πλαίσιο κάθε τόπου και εποχής το κοινωνικό ,πολιτιστικό και ιστορικό ,με συνάρπασε θέλησα να το καταγράψω και αυτό- σ ένα ανεκτό για τον αναγνώστη βαθμό - αν και, είμαι βέβαιη ,πολλοί θα ήθελαν να διεισδύσουν ακόμη περισσότερο και να παρακολουθήσουν όλο αυτό το πλήθος και τις μακρές περιπέτειες του μέσα στην αχλή των αιώνων.

Έτσι το βιβλίο αυτό ξεπερνά κατά πολύ το πλαίσιο της οικογενειακής αναζήτησης και αποκτά πολύμορφο χαρακτήρα απευθυνόμενο τελικά   σε πολύ ευρύτερο σύνολο αναγνωστών.

10. Ποια είναι η αγαπημένη σας ώρα μέσα στην ημέρα που κάθεστε και γράφετε;

Δεν έχω συγκεκριμένη ώρα.

11.  Πως είναι η ζωή ενός λογοτέχνη στα χρόνια της κρίσης;

Το να γράφει κανείς είναι ιδιότητα της ύπαρξής του, είναι σύμπτωμα σωματικό και πνευματικό. Το κάθε δημιούργημα, όπως για κάθε καλλιτεχνικό έργο, περιέχει κύτταρα του γράφοντος. Όχι σαν ναρκισσιστική επίδειξη κάποιου υποτιθέμενου ταλέντου ούτε σαν άσκηση ψυχοθεραπείας. Αλλά σαν ύστατη πράξη επικοινωνίας και συντονισμού με τον κόσμο, ένδον κι εξωτερικά. Πράξη άρθρωσης ενός λόγου, κίνηση για να μοιραστεί κάτι βαθύτερο που θα χαρίσει λίγη ομορφιά, πολλές φορές σκληρή και τρομακτική, αλλά σημαίνουσα.

12. Πως θα χαρακτηρίζατε τη λογοτεχνική παραγωγή σήμερα;

Η παραγωγή λογοτεχνικών βιβλίων παρέμεινε εντυπωσιακή παρά τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Στο μυθιστόρημα, η παραγωγή «παρουσίασε και μια ανανεωτική τάση με το βλέμμα των συγγραφέων να κατευθύνεται εντός και εκτός συνόρων, με μυθιστορήματα που καταπιάνονται με όλες τις σύγχρονες θεματικές, τη διαφορετικότητα και τη ρευστή σεξουαλικότητα, την παγκοσμιοποίηση, την τρομοκρατία, τις μεταναστευτικές ροές και πώς αυτές φέρουν στην επιφάνεια τα αντανακλαστικά και τα ορμέμφυτα του καθενός.

13. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μυστικό της επιτυχίας ενός Best Seller;

Αν ένα βιβλίο διαφημιστεί πολύ, θα  εμφανισθεί στη λίστα των ευπώλητων. Δύσκολα γίνεται μπεστ-σέλερ ένα βιβλίο που είναι αυτοέκδοση, δεν είναι μυθιστόρημα ή βιογραφία και που δεν έχει κάνει καλή «εκκίνηση» στα βιβλιοπωλεία.

14. Αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα στο έντυπο ή στο ηλεκτρονικό βιβλίο, εσείς ποιο θα επιλέγατε; 

Η αλήθεια είναι πως το έντυπο βιβλίο είναι μια απόλαυση που ικανοποιεί όλες τις αισθήσεις! Εκτός από το περιεχόμενο της γνώσης, η όμορφη και ιδιαίτερη μυρωδιά του χαρτιού και η αίσθηση της αφής κάνουν το κλασσικό βιβλίο ιδιαίτερο και μοναδικό. Η ευκολία της χρηστικότητας του απλού βιβλίου είναι προνομιακή.
Η κατοχή μιας έκδοσης ενός βιβλίου θεωρείται σημαντική αξία για έναν βιβλιόφιλο, όχι τόσο οικονομική αλλά συλλεκτική. Μια πλούσια βιβλιοθήκη αποτελεί ανεκτίμητη πνευματική περιουσία που μπορεί να κληροδοτείται για πολλές γενιές. 
Αντίθετα, ένα e-book θεωρείται αδύνατο να παραμείνει χρηστικό για πολλά χρόνια αφού, καθώς η τεχνολογία προχωρά με γοργούς ρυθμούς, κατασκευάζονται νέα πιο προηγμένα μοντέλα, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή τα παλαιότερα να αποσύρονται.
Είναι ένα θέμα που έχει να κάνει με την προτίμηση του καθενός. Είναι προφανές ότι το βιβλίο, στην τυπωμένη μορφή που όλοι το γνωρίζουμε, θα κατέχει την πρώτη θέση στην προτίμηση του αναγνωστικού κοινού για πολλά χρόνια ακόμα. 
Γενικά, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε και τη δύναμη της ανθρώπινης συνήθειας.  Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι περνούν πάρα πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή, είτε στην εργασία είτε στο σπίτι, διαβάζοντας εκατοντάδες γραμμές κειμένου κάθε μέρα, η πλειοψηφία των ανθρώπων, οι οποίοι έχουν μεγαλώσει με ένα πραγματικό βιβλίο στα χέρια τους, έχουν κάποια δυσκολία στο να μεταβούν σε μία ηλεκτρονική εκδοχή του βιβλίου. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, δεν οφείλεται σε μία ρομαντική διάθεση, αλλά μάλλον στην πολύ μεγαλύτερη ευχρηστία του παραδοσιακού βιβλίου, την οποία ελάχιστα προσεγγίζουν τα ηλεκτρονικά βιβλία.
Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα πλεονεκτήματα των e-books είναι ότι είναι αρκετά φθηνότερα από τα αντίστοιχα τυπωμένα βιβλία, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό όσον αφορά το θέμα της αγοράς. Η γνώση, όμως, θα πρέπει να είναι προσιτή σε όλον τον κόσμο ανεξαρτήτως της οικονομικής του κατάστασης.

15.  Ποια συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα νέο λογοτέχνη;

Να διαβάζει βιβλία.

*     *     *

ΑΠΟΥΣΙΑ
(της Καίτης Κουναλάκη) 

Περπατώ στο δρόμο
και σε ψάχνω με τα μάτια μου
Μα εσύ δεν είσαι πουθενά…….
Κι όμως τα βράδια στήνεις τρελό χορό στα όνειρα μου.
Σ αρέσει να το κάνεις αυτό!
Και ετσι μου χαρίζεις απαλές στιγμές
ντυμένες με μετάξι και βελούδο.
Και σαν ξυπνήσω σε γυρεύω στο δρόμο ,
στο άλσος, στις ακρογιαλιές,
στη μυρωδιά των λουλουδιών,
στις σπίθες της φωτιάς,
σε λιμάνια και αεροδρόμια,
μέσα σε μισοτελειωμένες φράσεις ………

«Απαγορεύεται η είσοδος»
(της Καίτης Κουναλάκη) 

Περπατήσαμε  προς το ποτάμι
Άπειρες πεταλούδες στολισμένες
με πανέμορφα χρώματα στα φτερά τους
οργάνωναν την γιορτή τους
«Απαγορεύεται η είσοδος σ αυτούς που δεν έχουν πρόσκληση» μας είπαν
Φύγαμε χωρίς δεύτερη κουβέντα
και μαζί κρατήσαμε την ανάσα μας
για να μην ακούγεται ο παραμικρός ήχος
και ταράξει τη σιωπή.

ΜΗ ΜΕ ΔΙΑΚΟΠΤΕΤΕ
(της Καίτης Κουναλάκη) 

Μη με διακόπτετε,
κάθε βράδυ αναπολώ τη ζωή μου
κι ετσι έμαθα να υψώνομαι πάνω απ τον εαυτό μου
και να χαμογελώ
όπως τα ταπεινά κυκλάμινα
όταν παίρνουν φως απ τον ήλιο.
Συμφιλιωμένη με τον κόσμο πια
στεγνώνω τις πληγές μου ,
βαθαίνω την σιωπή μου και
γαληνεύω τον στεναγμό.

*     *     *

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙΤΗΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ

H Kαίτη Κουναλάκη γεννήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου αλλά μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στον ιδιωτικό τομέα σε μεγάλες εταιρείες, για 24 χρόνια, σε διαφορετικούς τομείς. Τα τελευταία 12 χρόνια εργάστηκε σαν ερευνήτρια στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (εργαστήριο εδαφολογίας). Έχει δημοσιεύσει πολλές επιστημονικές εργασίες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Ταξίδεψε πολύ στην  Ευρώπη, την Αμερική, την Αφρική, για επαγγελματικά θέματα και συνεργάστηκε με πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Αγαπά τη φωτογραφία ,την μουσική, την όπερα, το θέατρο,  την ατμόσφαιρα των μουσείων, τους αρχαιολογικούς χώρους, λατρεύει τα ζώα και τους μεγάλους περιπάτους στην εξοχή. Απέκτησε δυο κόρες οι οποίες θεωρεί ότι είναι  το μεγαλύτερο έργο της ζωής της.
Με τη ποίηση ασχολείται από τα εφηβικά της χρόνια. Έχει πάρει μέρος σε τοπικούς, πανελλήνιους και διεθνείς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, αποκομίζοντας βραβεία και διακρίσεις. Ποιήματα της έχουν δημοσιευτεί σε ομαδικές ανθολογίες ποίησης.
Το βιβλίο «ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΠΟΡΕΙΑ» είναι η πρώτη της συγγραφική απόπειρα. 

Αυτή την περίοδο, ετοιμάζει την πρώτη ποιητική της συλλογή και ένα ιστορικό Μυθιστόρημα τα οποία θα εκδοθούν  μέσα στον επόμενο χρόνο.